İLK BAKIŞTA “FİKİRTEPE” - Fikirtepe Projesi Neresi? | İlim ve Medeniyet

Fikirtepe son on yıl içerisinde “Kentsel Dönüşüm” gayesi ile topyekün bir inşaat alanına dönmüş bir mahalledir. Kentsel dönüşümün gayesi ve sonuçları tartışılsa bile yaşayan bir mahalleyi “dönüşüme” götüren süreç, mahallenin toplumsal yaşamını tabiri caiz ise felç etmiş, modern binalar ve yerleşimler mahalleyi çepeçevre kuşatmış durumdadır. Bu süreç halen bitmediği gibi belirsizliğini korumakta ve mahallede yaşayan insanlar açısından  karamsar bir hava oluşturmaktadır.

Sürecin günümüze yansıyan etkilerini inceleyecek olursak;  mahallede bir demografik değişim söz konusudur. Mahallede iç  ve dış göç sonucunda çok çeşitli demografik yapı meydana gelmiştir. Göçmenlerin bu mahallede yaşam alanı bulmalarının sebebi mahallede sayısı az da olsa henüz yıkılmamış olan  evlerin kirasının ucuz olmasıdır.

Elbette ki yıkılmış olan gecekonduların yerine ikame edilen gökdelenler onlarca mahalle büyüklüğünde bir nüfusu kaldırabilecek imkâna ve kapasiteye sahiptir. Gökdelenlerde bulunan daireler ise daha çok çekirdek aileye ev sahipliği yapabilecek şekilde konumlandırılmış ve dizayn edilmiştir. Ayrıca gökdelenlerdeki dairelerde yaşamak da belirli bir ekonomik düzeyi gerektirmektedir. Bu ise geniş aileye sahip dar gelirli mahalle ile yüksek gelirli çekirdek aileye sahip gökdelen yapısı arasında tam bir tezatlık oluşturmaktadır. Sonuç olarak imkânlar ve şartlar adaletli dağılamadığı için bir fırsat eşitliği oluşmamaktadır.

Fırsat eşitsizliğine en büyük tepki ise “Fikirtepe’de yaşayan genç nüfus”tan gelmektedir. Zira genç nüfus bu durumu kabullenme aşamasında zorlanmakta ve modernizmin yansıması gökdenlenlere karşı çıkarak içindeki “gelenekselliğini” korumaya çalışmaktadır. Bu tepkilerini ise geleneklerini muhafaza ettikleri duvarlara yazılar yazarak gösteriyorlar. Gökdelenlerin gölgesi altında modernleşmeye karşı ortaya koydukları bu tepkiler sınıfsal bir hareketi değil, “çevrenin merkeze” karşı oluşturmaya çalıştığı “mekânsal müdahale” ile ilişkilendirilebilir. Gençler bu duvar yazılarında sanata, spora, siyasete yer vermektedir.

Duvarlara yazılan yazılardan birkaç örnek:

• “3 kornerin 1 penaltı olduğu yerde Adaletten bahsetmeyin”
• “Burası Fikirtepe burdan çıkış yok!”
• “Adaletsiz yerde adalet arayan Fikirtepe gençlik”
• “Köle değil inşaat işçisiyiz”
• “Ayağınızı denk alın”
• “Tahribatı isyan”
• “Apartman kültürü kaldıramaz Pitbulu..”

Duvar yazıları bu şekilde uzayıp gitmektedir, genellikle duvar yazıları rap müzik ekseninde çeşitlenmektedir. Rap müzik karamsar, melankoli bir hava içermektedir ve alt sınıf mensupları tarafından rağbet görmektedir. Duvara yazdıkları rap müzik sözleri nefret söylemlerini, mevcut düzene karşı gelmeyi, ekonomik eksikliğin getirmiş olduğu çaresizliği bizlere yansıtmaktadır fakat Fikirtepe gençleri mevcut düzenin karşısında olduğu gibi nefret söylemlerinin yanına ek olarak vatan, millet bilincine de yer vermektedir.

Mahallede bulunan yapılar ise bir kısmı metruk olmakla birlikte hepsi birkaç katlıdır, bakımsızdır, estetikten mahrumdur. Bazı evlerin küçük de olsa bir bahçesi vardır. Bahçesi olan evlerde çoğunlukla tavuk kümesine benzer, kapısı zincirlerle kilitli tahta yapılar vardır. Bazı tek katlı evlerin çatılarında güvercin yetiştirmeye elverişli kümes benzeri yapılar yer almaktadır. Çatı katındaki küçük yapılar da dahil olmak üzere eve ait her kapı anahtar kilidine ek olarak asma kilit ve zincirle kilitlidir. Evlerin çoğunun kapısında güvenlik için yazılar bulunmaktadır, bunlar; “lütfen kapıyı açık bırakmayınız, kapıyı çıkınca kapatınız vb. Bu uyarılara ve kilitlere ek olarak bazı evlerde güvenlik kameraları bulunmaktadır, güvenlik kameraları çalışır durumda olup olmadığı bilinmemekle birlikte evin içinde yaşayan insanlar vardır. Bu kadar özel korunaklı evlerin şaşırtan bir tarafı da camlarının kırık olması ve camın kırık yerlerinin tahta veya plastik malzemelerle kapatılmış olmasıdır. Evlerin bahçelerinde birbiriyle alakalı ya da alakasız birtakım eşyalar istiflenmiş haldedir. Bu eşyalardan bazıları; koltuk, çocuk oyuncakları, saksılar, sandalyelerdir. Evin dışında mevcut olan istiflenmiş eşyaların bazıları evin dış onarımı için kullanılmaktadır. Örneğin; bir evin bahçesinde mutfak tezgâhı zemindeki mermer eksikliğini gidermek için kullanılmıştır. Eşyaların istiflenmiş olması görüntü kirliliğine, karmaşıklığa ve pis kokuların oluşmasına neden olmaktadır. Aynı şekilde çöp konteynırı sayısının yetersiz olması ihtimaliyle(?)  sokaklarda ve bahçelerde çöpler dağınık ve toplanmamış durumdadır. Devam eden inşaatların da oluşturduğu kirlilik buna eklendiğinde mahalle sakinlerinin yaşam alanları sağlık açısından elverişsiz bir hal almaktadır.

Beyzanur AKÇAY, Sümeyye  Gülsüm TOPKARA, Ubeydullah GÜNEŞ