İlim ve MedeniyetOsmanlı’da hazine, iç hazineler ve dış hazineler olmak üzere ikiye ayrılmaktaydı. İç hazine, padişahın özel gelir ve giderleriyle ilgilidir ve ayrıca dış hazine için bir destek, bir kredi kurumu vasfı taşımaktaydı. Dış hazinenin yönetim sorumluluğunu sadrazam ve defterdar üstlenmekte olup maliye dairelerindeki Ruznamçe kalemi tarafından kayıt altında tutulmaktaydı.
Osmanlıda maliyenin en üst makamı merkez eyaletlerin maliyetinin baş defterdarlıktır. Tımar sistemi için ise ayrı defterdarlar bulunmaktaydı. Defterdarlığın yönetiminde bulunan bazı kalemler, hazinenin çeşitli gelir ve giderlerini tutmaktaydılar. Bunlardan Rumeli birinci defterdarı, sadrazama karşı sorumlu olup olan mali yargının ve hazine işlemlerinin en üst makamı olan başdefterdar idi. Rumeli ve Anadolu eyaletlerinin dışında kalan diğer eyaletler ile taşra defterdar defterdarlıkları ilgilenmekte olup başdefterdarlığa bağlıydılar. Merkezdeki maliye daireleri eyaletlerin ve merkezlerin gelir ve giderlerini yönetmekteydi.
Osmanlı devletinde eyaletlerin mali açıdan farklılıkları bulunmaktaydı. Eyaletler haslı ve salyaneli olmak üzere ikiye ayrılmaktaydı. Haslı eyaletler tımar sistemine dahil olup beylerbeyine eyalet hazinesinden yıllık (salyane) tahsis edilirdi. Bu eyaletlerin gelir fazlalarından ihtiyacı olan diğer eyaletlere katkıda bulunurdu. Artan miktar ise merkeze yollanırdı.
