ABDÜRREŞİD İBRAHİM EFENDİ | İlim ve Medeniyet

İslam’ın Japonya’da yayılması için adanan bir ömür; Abdürreşid İbrahim Efendi. 1857 yılında Sibirya bölgesinde Tatar Türkü bir ailede dünyaya gelen Abdürreşid İbrahim gençlik yıllarına kadar medresede eğitim almış ve daha yirmisine gelmeden anne ve babasını kaybetmiştir.

Tarihler 1879’u gösterdiğinde eğitim için Medine’ye gitmeye karar verdi ve İstanbul’a geldi. 1880’de Hacca giden bir kafileyle birlikte Medine’ye gitti ve uzun bir süre İslami ilimler eğitimi aldı. 1884 yılında Medine’den dönen Abdürreşid İbrahim Efendi önce İstanbul’a sonra ise memleketine döndü. İstanbul’da bulunduğu süre içinde dönemin aydınları ile tanışma fırsatı buldu. 1885’te memleketine döndüğünde evlenen Abdürreşid İbrahim Efendi bu tarihlerde Umran gazetesinde Rusya Müslümanları hakkında birçok makale yazdı.

1892’de kadı tayin edilen Abdürreşid İbrahim Efendi daha sonra Şeri mahkeme reisinin hac dolayısıyla görevden ayrılması sonrasında Orenburg Şeri mahkeme reisliğine getirildi. Görev süresince çeşitli sıkıntılar yaşayan Abdürreşid İbrahim emeklerinin bir karşılık bulmadığı gerekçesiyle vazifesinden ayrıldı. İstanbul ile irtibat halinde olan Abdürreşid İbrahim Efendi burada çıkardığı risalelerini Müslümanlara dağıtarak onların özellikle Rus baskısından kurtulmak için Türkiye’ye göç etmelerini sağlamıştır.

1897’de İstanbul’dan ayrılan Abdürreşid İbrahim Efendi, Hicaz ve Filistin başta olmak üzere Mısır, İtalya, Batı Rusya, Bulgaristan, Yugoslavya ve Fransa’ya seyahat etti. Ardından Türkistan’ın Batısı ve Kafkaslardan sonra ilk kez Japonya’ya gitti. Bu sırada tarihler 1900’ü gösteriyordu. Kısa süren bu seyahati sırasında bazı temaslarda bulundu fakat geri döndü. 1902 yılında tekrar Japonya’ya giden Abdürreşid İbrahim Efendi okullarda, işyerlerinde, köyde ve şehirde her çeşit insanla bir araya gelerek Japon kültürüne dair pek çok şey öğrenmiş ve bunun için Japonya Prensi Ito ile de buluşmuştur.

Abdürreşid İbrahim Efendi uygun olan her şartta gerek sözlü gerek fiili bir temsiliyetle İslami hayat tarzını yaymaya çalıştı. Tebliğ faaliyetleri Rusya’nın baskısı neticesinde sekteye uğrasa da İslam’ı kabul eden bazı kişiler oldu. Fakat İbrahim Efendi bu baskı ile önce Odessa’ya oradan da Petersburg’a dönebildi. İslam dünyası ve Japonya arasında bir köprü olan Abdürreşid İbrahim Efendi Japonya’da kaldığı süre boyunca Tokyo’da kaldı. İmparatorluk ile dostluğu devam eden İbrahim Efendi Japonca da öğrenmiş ve bu sayede bazı önemli devlet adamlarının da Müslüman olmasına vesile olmuştur.

Kurduğu Asya Gikai derneği sayesinde Tokyo’da bir camii yapılması için girişimlerde bulunuldu. 1910 yılında İstanbul’a geldiğinde Süleymaniye Camii kürsüsünden cemaate Japonlar ve onların kültürü hakkında bilgiler verdi. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra ise Konya’ya yerleşen Abdürreşid İbrahim Efendi 1933 yılına gelindiğinde günümüzde hala ayakta olan Tokyo Camisinin yapımını başlattı.

Tokyo Camii’nin bitiminden vefatına kadar burada imamlık yapan Abdürreşid İbrahim Efendi 17 Ağustos 1944 yılında hakka yürüdü. İslam bilgini, Seyyah-ı Şehir Abdürreşid İbrahim Efendi İslam’ı yaşama ve tebliğ vazifesini yerine getirme konusunda büyük bir örneklik teşkil etmesiyle her daim Fatihalarla anılacaktır.