Üniversitelerde, çevirilerin ve tercümelerin yapılabilmesi için en yetkin kişilerin yetiştirildiği bölüm olan Mütercim Tercümanlık Bölümü, verdiği kapsamlı eğitimle mezun olan kişilerin çevirmen veya tercüman unvanı almalarını sağlamaktadır. Mütercim Tercümanlık Bölümü avantajı olarak pek çok farklı sektörde ve ülkelerde kolay şekilde iş bulabilme imkânı gösterebilmektedir.
Ben de bu bölümü merak edenler ve tercih etmek isteyenler için kendi okuduğum lisans üzerinden Mütercim Tercümanlık bölümünü anlatmaya çalışacağım. Her şeyden önce şunu belirtmeliyim ki her ne kadar aynı üniversitede aynı bölümde okumuş ya da okuyacak olsak bile dönem dönem derse giren hocaların değişikliğinden dolayı ders işleyişi de değişebilir. Ben kendi dönemimde dersler nasıl işlendiyse o şekilde aktaracağım.
Tercih yaparken en önemli şeylerden biri de tercih edilecek programın müfredatının ayrıntılı şekilde öğrenilmesidir. Ben de elimden geldiğince işlediğimiz derslerde neler yaptığımıza kısaca değineceğim:
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Mütercim Tercümanlık Bölümü hazırlık artı dört yıllık bir lisans programıdır. Hazırlık eğitiminde dört dil becerisine yönelik bir müfredat verilmektedir.
Birinci sınıfta Dil Bilgisi 1 ve 2 dersleri var. Bu derste çok ayrıntıya girmeden bir tercümanın işine yarayacak kadar dil bilgisi veriliyor. Benim tavsiyem okul dışında da öğrencinin dil bilgisi konusunda farklı kitaplarla kendini desteklemesidir.
Okuma Çözümleme 1-2 dersleri birinci sınıfta veriliyor ve modern metinlerden kolaydan zora doğru çeviri ve çözümleme olarak işleniyor. Bu dersin devamı diyebileceğimiz Arapça Modern Metinler ikinci sınıf birinci dönemde aynı içerikle devam ediyor. Biz bu derste Arapça Modern Metinler ve Çözümlemeleri kitabından metinler okumuştuk. Bu kitap da oldukça iyiydi. Daha sonra Arapça Klasik Metinler dersi geldi. Bu ders ikinci sınıf bahar dönemindeydi. Bu derste farklı farklı klasik metinlerden bölümler okuduk.
Yazma Becerisi 1-2 derslerini birinci sınıfta gördük. Bu derste farklı kitaplardan da yararlandık. Derste cümleler yazdık. Farklı konular hakkında metinler yazdık. Ayrıca bunları yazarken kullanabileceğimiz kalıplar, bağlaçlar vb şeyleri öğrendik.
Sözlü Anlatım 1-2-3-4, Etkili İletişim Becerileri 1-2 dersleri konuşma dersleri. Sözlü anlatım dersleri birinci sınıftan 2.sınıf sonuna kadar, etkili iletişim dersleri üçüncü sınıf boyunca gördük. Kolaydan zora doğru ilerledi. İlk başlarda kelime anlatma, cümle oluşturma, lokantada, hastanede nasıl konuşulur gibi konular işledik. Etkili iletişim becerilerinde ise daha ileri olan siyasi, ekonomi, kültürel konular üzerinden karşılıklı konuşma şeklinde ilerledik.
İslam Öncesi Arap Kültürü, İslamiyet Sonrası Arap Kültürü 1,2,3 derslerini birinci sınıftan ikinci sınıf sonuna kadar gördük. Bu derslerde çok ayrıntılı olmamak kaydıyla Arap Kültür ve Edebiyatını öğrendik.
Medya Çevirisi, Haber Çevirisi(Arp-Tr) 1, Haber Çevirisi(Tr-Arp) 2, Haber Çevirisi(Arp-Tr) 3 derslerini bir ve ikinci sınıf boyunca aldık. Bu derslere ilk Mehmet Hakkı Suçin Hocanın Haber Çevirisi kitabıyla başladık. En başta medya kavramlarını öğrendik. Yavaş yavaş haber çevirilerine başladık. Daha sonra farklı farklı konularda haber çevirileri yaptık. Hem Arapçadan Türkçeye hem de tam tersinde.
Birinci sınıf boyunca Bilgisayar 1-2 derslerini aldık. Bu derslerde başta temel bilgisayar becerilerini öğrendik. Wordü kapsamlı bir şekilde öğrendik. Arapça 10 parmak klavye kullanmayı öğrendik. Arapça hızlı yazma çalışmalarıyla birlikte harekelemeyi öğrendik.
Hukuk çevirisi 1(Arp-Tr), Hukuk çevirisi 2(Tr-Arp), Hukuk çevirisi 3(Arp-Tr), Hukuk çevirisi 4(Tr-Arp), Hukuk çevirisi 5 derslerini birinci sınıf güz döneminden 3.sınıf güz dönemine kadar aldık. Bu derslerde kimlik, pasaport, transkript gibi belgelerle başlayıp daha sonra evlilik, bekarlık belgesi, diploma, vekaletname gibi devam eden çeşit çeşit belgeler çevirdik. Bu dersleri bilgisayar odasında işledik ve belgeleri çevirip Word’de hazırladık.
Birinci sınıf bahar döneminde İşitsel Çözümleme dersi aldık. Bu derste kısa konuşmalar, şarkılar, belgeseller dinleyip boşluk doldurmalar yaptık ve sorular cevapladık. Arapça kulak aşinalığı için zorlayıcı ama faydalı bir dersti.
İkinci sınıf güz döneminde Çeviri Kuramları dersi aldık. Türkçe sözel bir dersti. Bu dersi anlamada ilk başta zorlanmıştım. Fakat bir çevirmenin kesinlikle bilmesi gereken çeviri kuramlarını ayrıntılı olarak öğrenmiştik. Hocamız çevirinin tarihinden başlayıp çeviri yöntem ve kuramlarını güzelce anlatmıştı.
İkinci sınıfta Osmanlı Türkçesi, Osmanlı Türkçesi Yazı Türleri derslerini gördük. İlk başta harfler, temel gramatik konularla başlayıp metin okuduk. Diğer dönem ise Osmanlı Türkçesi farklı yazı türlerinden okumalar yaptık.
Edebi çeviri 1,2,3 dersleri 2.sınıf güz döneminden 3.sınıf güz dönemine kadar işledik. Bu derslerde farklı dönem şair ve yazarlarının şiirlerinden, öykü ve romanlarında çeviriler yaptık.
Karmaşık Dil Yapıları 1(Edatlar ve Bağlaçlar), Karmaşık Dil Yapıları 2(Kalıp İfadeler) bu derslerde Arapçada Bağlaçlar kitabından yararlanmıştık.
2.Sınıf güz döneminde Diksiyon dersi almıştık. Bir dönem olduğu ve kısıtlı vakit olduğu için Türkçe Diksiyon dersi yeterince verimli olmamıştı. Fakat az çok bir temel oluşturmuştu.
2.Sınıf bahar döneminde Not Alma Teknikleri dersi almıştık. Bu derste farklı not alma tekniklerini inceleyip derste uygulamalı olarak Arapça ve Türkçe metin dinleyerek etkili bir şekilde not almaya çalışmıştık. Yine bu dönemde başlayıp 3.sınıf sonuna kadar süren Ardıl Çeviri 1(Arp-Tr), Ardıl Çeviri 2(Tr-Arp), Ardıl Çeviri 3 dersleri vardı. Bu dersler çeviri laboratuvarında işlendi. Basitten zora doğru kah arkadaşımız konuştu biz çevirdik kah video dinleyip ardıl çeviri yaptık. Ara ara gölgeleme ile ön hazırlık çalışmaları yaptık. Daha sonra laboratuvarda çevirmen kabinlerine girip burada ardıl çeviri yaptık. Ayrıca bazı derslerde hocamız okulda sağlık birimi, sekreterlik gibi farklı yerlere götürerek oralardaki çalışanlarla konuşmaları ardıl çeviri şeklinde çalışmıştık.
3.Sınıfta Eş Zamanlı Çeviri 1(Arp-Tr), Eş Zamanlı Çeviri 2(Tr-Arp) derslerini aldık. Bu dersler de ardıl çeviride bahsettiğim şekilde işlendi. Yine 3.sınıfta Turizm Çevirisi 1,2 derslerini aldık. Bu derslerde hem yurtiçi hem yurtdışı bir yer seçip sunum yaptık. Turizm metinlerini çevirdik. Yine bu yıl Teknik Çeviri 1,2 derslerini aldık. Bu derslerde hem mühendislik alanlarından azar azar tercümeler yaptık hem de teknik bazı materyaller (kullanım kılavuzları gibi) inceleyip çevirdik. 3.sınıf güz döneminde Diplomasi Çevirisi dersi aldık. Bu derste dersin hocası da olan Osman Düzgün Hocamızın bu alanla ilgili kitabını işledik ve resmi yazışmalarda kullanılan kalıp ifadeleri öğrendik. İşe alım, davet, anlaşma gibi resmi yazışmalar çevirdik. 3.sınıf bahar döneminde Arapça Deyimler ve Atasözleri dersi aldık. Bu derste Erdinç Doğru hocanın Dilin Derin Devleti kitabından yararlandık. Deyim ve atasözleri karşılaştırmaları yaptık. Kültürel farklılıklar doğrultusunda Türkçede hangi deyimin Arapçada hangi deyimde karşılık bulacağını inceleyerek bu doğrultuda çeviriler yaptık. Yine bu dönem başlayıp 4.sınıf güz dönemi devam eden Dini Metinler Terminolojisi ve Çevirisi 1,2 derslerini aldık. Bu derslerde dini metinler terminolojilerini inceledik ve farklı dini metinlerden kesitler çevirdik. Yine bu dönem başlayan Tıp Çevirisi 1 ve 2 derslerini aldık. Bu derslerde sırayla hastanedeki bölümlerle ilgili çeviriler yaptık. Bunlar daha çok hastalıklardan bahseden metinlerdi.
Dördüncü sınıf güz döneminde Dil Yeterliliklerini Ölçme dersi aldık. Bu ders Yds ve Yökdil türevleri için hazırlık dersiydi. Derste çıkmış sorular çözmüştük. Arapçanın Temel Kaynakları dersini de bu dönemde aldık. Bu derste Arap İslam Edebiyatı Literatür Bilgisi kitabı doğrultusunda Arapçanın temeli sayılan kitap ve yazarlarını inceledik. Bu dönem Bilgisayarlı Çeviri Teknolojileri dersi aldık. Bu derste CAT programlarının nasıl ortaya çıktığını, nasıl işlediğini, nasıl kullanıldığını öğrendik. Son yıl Arapçanın Lehçeleri 1,2 derslerini aldık. İlk dönem Mısır Lehçesini, ikinci dönem ise Suriye-Şam Lehçesini işledik. Bilimsel Araştırma Yöntemleri dersinde akademik bir yazı nasıl yazılır ayrıntılı şekilde öğrendik. Sunumlar yaptık, makale özetleri yazdık, tez raporu hazırladık. Bu ders, son dönem yazacağımız tez için bir nevi hazırlık dersiydi.
Son dönemde Dijital Medya Çevirisi ve Çevirmenlik Uygulamalarıderslerinde sosyal medyalarda ve Netflixgibi platformlarda çevirilerin nasıl yapıldığına dair incelemeler ve daha farklı nasıl çevrilebilir tarzında uygulamalar yapılmıştı. Çağdaş Arap Dünyasıdersinde bir kitap üzerinden Orta doğudaki ülkeleringeçmişten günümüzetarihiişlendi.Arapça Yazma Eser İncelemesi dersinde her derste Vesiletün Necat, Kaside-i Bürde gibi farklı farklı metinlerden okuma çözümleme yapılmıştı. Son olarak bu dönemde Bitirme Ödevimiz vardı. Önceki dönem hazırlığı yapılan ve konusu belirlenen tezi bu dönem yazmıştık.
Müfredatı kendi dönemlerime göre bu şekilde aktardım. Bölümün diğer bilgileri, taban-tavan puanlar, iş imkanları gibi bilgileri için ziyaret edebilirsiniz: https://www.aybu.edu.tr/dogudilleri/en/sayfa/4900
Alime Büşra İnce