BİR ANNE OLARAK KADIN: ANA YURDU FİLMİ 2/2 | İlim ve Medeniyet

Ana Yurdu Filminde Kadının Anne Olarak Temsil Görmesi

3.1.Filmin Künyesi

Filmin Adı: Ana Yurdu

Yapım Yılı: 2015

Yazan ve Yöneten: Senem Tüzen

Yapım Şirketi:Zela Film

Oyuncular: Esra Bezen Bilgin, Nihal Koldaş, Semih Aydın

Yapımcı: Olena Yershova (Türkiye-Yunanistan Yapımı Filmi)

3.2.Filmin Konusu: “Nesrin, otuzlu yaşlarında İstanbul’da yaşayıp çalışırken eşinden, işinden ayrılır ve hayalindeki romanı bitirmek için anneannesinin köydeki evine gelir. Anneannesi yakın zamanda vefat etmiştir ve orada yalnız kalıp, kitabına yoğunlaşmak ister. Ancak annesi birçok bahane ile Nesrin’in istememesine rağmen, yanına gelir. Anne ve kız arasındaki çatışma, film boyunca şiddetle sürer. Annesi Halise, hacca gitmiş, muhafazakar bir emekli öğretmendir. Nesrin ise modern yaşam tarzını benimsemiş yetişkin bir kadındır. Aralarındaki kimlik çatışması annesinin Nesrin üzerinde kurmaya çalıştığı tahakküm ile sürer. Annesi her hareketini -bir yandan da el alem ne der önermesiyle- gözetim altında tutarak Nesrin üzerinde disiplin kurmaya çalışır. Onu eve hapsetmeye, bedenini dini ritüeller ile denetim altına almaya çalışır. Nesrin sonunda dayanamaz ve bu baskıya dolaylı yoldan itiraz eder. İsyanının en üst noktası, köyün delisi Halil ile girdiği cinsel ilişkidir. O andan sonra delilik dünyasına adım atarak kendini bir nevi özgürleştirir”(Metin,480:2019)

3.3.Filmin Özeti: Nesrin, eşinden ve işinden ayrıldıktan sonra geldiği köyde, güzel bir şekilde ağırlanır. Köylü misafirperver, sıcakkanlı ve biraz da meraklıdır. Nesrin vefat eden anneannesinin evinde kalarak, yazmak için uğraş verdiği romanına odaklanmak istemektedir. Ancak birtakım engellerle karşılaşır. Bu engellerden en büyüğü de annesidir. Nesrin’in annesi sürekli kızını arayıp, ne yapmakta olduğunu merak etmektedir. Nesrin ise, asi ruhludur ve annesine hesap vermekten hoşlanmayan bir kişidir.

Nesrin kaza yaptığı arabasını tamir ettirmek için verdiği yere gider. Ustanın hiçbir şey yapmadığını görüp kızar. Kızgınlığını ise orada çalışmakta olan köyün delisi Halil adında ki kişiye yansıtır. Halil ile tanışması burada gerçekleşir. Halise kızını merak ettiğinden, kızının yanına gelip, onun başında durmak ister. Nesrin, buna karşı çıkmaz ama annesi muhafazakar olduğundan dolayı, Nesrin’in her şeyine karışmakta ve Halise, modern Nesrin yapısına karşı çıkmaktadır. Anne-Kız, ikisi de farklı kafa yapısına sahiptirler. Bu yüzden anlaşamayarak sürekli çatışma halindedirler ama Nesrin, annesinin köye geldiği ilk günlerde annesini anlamaya çalışmakta ve ona karşı gelmemek için kendisini tutmaktadır. Bu anlarda, kendisini müzik ile özgür bırakmaktadır. Köy kadınlarının etkisi ile Halise, kızına daha fazla baskı yapmaya çalışarak onun psikolojisi ile de oynamaktadır. Halise’nin ve köy kadınların dini ritüelleri Nesrin’i korkutmaktadır. Çünkü Nesrin dini ritüellere inanan birisi değildir. Annesinin kendi özel hayatı hakkında köy kadınlarına dert yanması onu üzmekte ve bu tavrından dolayı annesini kınamaktadır. Annesine karşı gelen Nesrin, annesinin üzülmesine dayanamadığı zamanlarda, onu dinlemeye çalışmaktadır. Halise, kızının ruh sağlığının bozuk olduğunu düşünmekte, bu düşünceyle yetinmeyerek, kızının başına kötü bir şey gelmesinden korkmaktadır. Çünkü, 3 harfliler tarafından fısıldanan sözlere kulak vermektedir. Bu yüzden, Nesrin annesinin anlattıklarına inanmak istemeyip, romanını yazmasına engel oluyor bahanesi ile annesini köyden göndermek istemektedir. Ama Halise, Nesrin’i köyde tek başına bırakma niyetinde değildir. Nesrin ise ruhi bunalım içerisine girmiştir. Romanını yazamamaktadır ve yazamamasının sebebi annesinin ettiği duadır. Nesrin delirir ve bir boşluk içerisinde koştuğu yerde köyün delisi ile karşılaşır, onunla sohbet eder. Bu sohbet, cinsel ilişkiyle sonlanır.

3.4.Yorum ve Bulgular

            Çalışmada filmin anne kız karakteri ve etkin olarak yer aldıkları sahneler analiz kapsamında incelenmiştir. Çalışmada ele alınan konular, feminist eleştiri analizi kapsamında çözümlendirilmiştir. Buna göre; ele alınan sahnelerin kadının anne olarak temsili açısından çözümlenmesi, sahne, temsil ediliş biçimi, nasıl temsil edildiği, ana-erkil düzende anne-kız imgesi, etkin edilgen, olumlu olumsuz ve filmsel anlatıya katkısı nedir konuları tablo 1 kısmında gösterilmiştir.

Filmde yer alan iki önemli karakterlerinden ilki filmin ana karakteri olan anne Halise’dir. Halise, emekli öğretmendir ve kızının boşanıp köydeki annesinin evine gittiğini öğrendikten sonra kızının tek başına köy yerinde yalnız bırakmamayı amaçlamıştır. Halise muhafazakar bir annedir ve dini ritüellere bağlıdır. Bu yüzden kızı ile de geçinememektedir. Kızının roman yazması gerektiğini bilir ve romanını yayımlayamayacağını üç harflilerin ona söylediğini kızına anlatır. Köy halkı ile bir araya gelen Halise, kızı için dualar eder ve hatta onun roman yazmasını bile hoş karşılamamaktadır. Filmin ikinci ana karakteri olan Nesrin ise, annesinin dini ritüellerinden korkan ve dini ritüelleri önemsemeyen bir kişidir. Modern kafa yapısına sahiptir ve modernliğini okumuşluğuna borçludur. Roman yazmakla uğraşan Nesrin, anne baskısı ve köydeki kadınlarında annesi gibi olması onu fazlasıyla bunaltır ve romanını yazamaması nedeni ile annesinin fikirlerine karşı gelse de, sesini çıkartamadığından delirir ve kendini köyün delisi ile cinsel ilişkiye girerek özgürleştirir.

Halise’nin Nesrin hakkında her şeyi köy kadınlarına anlatması, Nesrin’i kızdırmaktadır. Nesrin bu tavrından dolayı annesine karşı olumsuz duygular geliştirip onun bir an önce babasının yanına dönmesi gerektiğini düşünür. Bir yandan annesini kırmak istemese de, bir yandan da annesini yanından uzaklaştırmak için çaba gösterir. Nesrin, annesini yanından uzaklaştırmayı başaramaz ve Halise de, kızının yanından ayrılmaz.

Tablo 1: Ele Alınan Sahnelerin Kadının Anne Olarak Temsili Açısından Çözümlenmesi

Sahne	Nesrin’in Anneannesinin köyüne gelmesi ve Nesrinin annesinin sürekli Nesrin’i telefonla araması	Halise’nin köye gelip kızının yanında kalmaya başlaması	Halise ve köy kadınlarının dini ritüelleri	Nesrin’in delirmesi ve köyün delisiyle cinsel ilişkiye girip kendini özgürleştirmesi
Temsil Ediliş Biçimi	Annenin baskın rol alması ve yeni boşanan kızını köyde rahatsız ederek onu tek başına bırakmak istememesi	Halise’nin kızının başında olması	Halise muhafazakar bir annedir.	Nesrin annesinin baskına dayanamayığ delirir. Annesi ise muhafazakar kafa yapısından dışarı çıkamaz
Nasıl Temsil Edildiği	Annenin kızına karşı baskıcı rolle temsil görmesi	Halise’nin kızını tek başına bırakmaması	Halise’nin kızını elinde tutmasını ve akıllanmasını dini ritüellerin sağlanacağı inancı	Nesrin delirir, buna rağmen Halise inanışlarından vazgeçmez
Ana-Erkil Düzende Anne/Kız İmgesi	Anne baskın rol olarak kızına karşı sözünü geçirecek kimliğe sahiptir	Halise, kızının başında olarak ona söz getirmemeye çalışmaktadır. Kız ise, annesinin bu yapısına karşı çıkmaktadır	Anne muhafazakar,dini ritüellere inanmaktadır. Kız ise dini ritüellere inanmamakta ve modern kafa yapısı vardır	Nesrin deliyi temsil ederken Halise inanışlarıyla akıllıyı temsil görür.
Etkin/Edilgen	Etkinden edilgene	Etkinden edilgene	Etkinden edilgene	Etkinden edilgene
Olumlu/Olumsuz	Olumludan olumsuza	Olumludan olumsuza	Olumludan olumsuza	Olumsuzdan olumluya
Filmsel Anlatıya Katkısı	Anne imgesinin kızına karşı üstün kimliğe sahip olması	Annenin köy yerinde kızına laf getirmeme amacıyla yanında durup ona sahip çıkması, annenin sahiplenme yapısını ortaya koymaktadır.	Annenin muhafazakar olması kızın ise modern kafa yapıya sahip olması, anne-kız ilişkisini etkileyen unsurlardır.	Halise’nin kafa yapısının değişmemesi, kızının delirmesini sağlar.

 

Nesrin yeni boşanmış ve bu nedenle psikolojik sorunlar yaşamaktadır. Roman yazmayı kendine amaç edinmiştir ve yazacağı roman da kendisinin ilk romanı olacaktır. Boşandıktan sonra anneannesinin ölümünden sonra bıraktığı köy evine gider ve orada romanını yazacağına inanır. Yalnız annesi Halise, Nesrin’i rahat bırakmaz ve onun yanına gelerek hem roman yazmasını engeller hem de kızının özel hayatını köy kadınlarına anlatır. Muhafazakar bir kadın olan Halise, kızının dini ritüellere bağlanması gerektiğini düşünür. Anne-kız bir çatışma içerisine girer. Bu çatışmada fikir ayrılığından doğar.

Anne, kızı üzerinde etkin karakterdir ve olumludan olumsuza doğru bir etkisi vardır. Yeni boşanmış kızının yanında durmak istemesi, psikolojik açıdan ona yardımcı olmaya çalışması olumlu eylem olarak kodlanır. Nesrin ise annesinin yanında olmasına karşı çıkmaktadır. Halise’nin dini ritüellere inanıp kızını korumaya çalışması, anne bakış açısından olumlu etkene sahiptir. Nesrin, dini ritüellere karşıdır ve Halise’nin yaklaşımını olumsuz olarak değerlendirir. Nesrin’in delirmesi Halise’nin kızına karşı göstermiş olduğu baskısı neden olmuştur. Halise’nin burada etkisi, olumsuz olarak kodlanmaktadır. Ancak Halise, kızına karşı yine de etken rol oynamaktadır.

Sonuç

            Anne, bir kız çocuğu için fedakarlığı ve şefkati simgeleyen faktörlerden birisi olarak kadınlığı temsil etmektedir. Kadın annedir ve anneliğin gerektirdiği özelliklere sahip olması beklenilmektedir. Olumlu anne karakter kimlikleri varken, olumsuz anne karakter kimlik kodlamaları da Türk sinemasında mevcuttur. Senem Tüzen’in filmi olan anne-kız ilişkisini konu alan Ana Yurdu filminde, anne karakteri kız karakterine göre olumsuz kodlanmıştır. Kıza göre anne; baskıcı, muhafazakar olarak geri kalmışlığı simgeleyen, dini ritüellere inanan geleneksel kadın kimliğini taşımaktadır. Bir annenin anne olarak doğrusal düzlemde kodlanılmasına bakıldığında, olumlu kodlamalar karşımıza çıkmaktadır. Bir anneye göre anne kimlik karakteri, kızını korumaya çalışan, kızının psikolojik sağlığını düşünen, kızını yalnız bırakmayan kimliğini göstermektedir.

Sonuç olarak bakıldığında Ana Yurdu filminde anne karakter temsili olumsuz kodlanmış ve anne muhafazakar ve geleneksel yapısıyla kızının delirmesine yol açmıştır. Bu da anne karakterinin kötü olarak temsil görmesine neden olmuştur. 2000 yılı ve sonrası Türk sinemasında kadın imgelerinde olan güçlü değişim anne temsilinde görülmemiştir.