GOLAN TEPELERİ VE FİLİSTİN MESELESİNDE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KARARLARI VE OLAYLARIN TARİHİ GELİŞİMİNE KISA BİR BAKIŞ

Golan tepeleri sorunu nedir? Golan Tepeleri’nin önemi nedir? Golan Tepeleri ve Filistin meselesinde Birleşmiş Milletler kararları ve olayların tarihi gelişimi.

Bu yazımızda Filistin meselesi ve Golan Tepelerinin işgali sebebiyle Birleşmiş Milletlerin geçmişte aldığı kararlar ve etkilerini tarihi açıdan ele almaya çalışacağız. Zengin petrol kaynakları, temiz su rezervleri ile elinde tutana Ortadoğu’da askeri anlamda büyük stratejik üstünlük sağlayan ve İsrail’in işgali altında olan Golan Tepeleri sorunu ABD eski başkanı Donald Trump’ın sansasyonel açıklaması ile yeniden dünya gündemine geldi. Trump açıklamasında; İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğinin kabul edilmesinin vaktinin geldiğini söyledi. Bu durum Başta Türkiye, Iran, Rusya ve Çin gibi konunun yakın takipçisi ülkeler tarafından tepki ile karşılanıp bu açıklamanın bölgenin güvenliği ve kırılgan politik atmosferi üzerinde zararlı sonuçlar yaratacağını belirtildi.[i]

Donald Trump’ın yönetime geldiği andan itibaren İsrail yanlısı politikaları çok net şekilde ortadayken Golan Tepeleri ile ilgili attığı bu adım beklenmedik bir durum olarak görülemez. Benzer bir adım 2017 yılında Amerika’nın Tel Aviv’deki konsolosluğunu Kudüs’e taşıma kararı ile de yaşanmıştı. Durum karşısında Türkiye’nin önderliğinde BM’ye taşınan konu İsrail ve Amerika’nın diplomatik olarak yenilgiye uğratıldıkları bir sonuç getirmişti. Amerika’nın yardımlarını kesme tehdidine rağmen Kudüs Tasarısı BM’de büyük destek bulmuştu.[ii] Benzer bir durumun Golan Tepeleri için de yaşanması mümkün. Fakat BM’den çıkarılan kararların İsrail’e karşı ne ölçüde bir yaptırım gücü olduğu ise İsrail’in uymayı reddettiği geçmiş kararlarla ortadadır. BM’nin beş daimi üyesinden biri olması sebebiyle Amerika’nın verdiği İsrail yanlısı oy BM’nin İsrail’e karşı caydırıcı bir güç olmasını engelliyor. Aslında ortada Israil’in lehine işleyen “Daimi bir Çözümsüzlük” söz konusudur.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun (BMGK) Kararları

İsrail’in Filistin’de ve bölgedeki aktivitelerine karşı Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun (BMGK) kararlarına kısaca baktığımızda;

BMGK’nın 181 no’lu ve 29 Kasım 1947 tarihli ilk kararını görürüz. Bu karara göre Filistin’deki İngiliz mandası kalktıktan sonra yapılan toprak paylaşımı ile biri Arap biri Yahudi iki bağımsız devlet kurulacaktı. BM’nin vesayetinde on yıl kalması planlanan bölgede Kudüs silahlardan arındırılmış olacak ve özel bir statüye sahip olacaktı. On yıl sonra durum halkın istekleri doğrultusunda tekrar gözden geçirilecekti. Fakat 1948 ‘de patlak veren Arap-Israil savaşı bu kararların uygulanmasına engel oldu ve İsrail topraklarını genişlettiği gibi 750 bin civarında Filistinli mülteci konumuna düştü.
BMGK’nın bölge ile alakalı İkinci kararı 11 Aralık 1948 tarihli ve 194 sayılı kararıdır. Bu karar Arap İsrail savaşında mülteci konumuna düşen Filistinlilerin evlerine dönüp komşularıyla huzur içinde yaşamasını ve kutsal bölgelerin korunup ulaşımın serbest olmasını ön görüyordu. Yine bu kararla içinde Türkiye Fransa ve ABD’nin bulunduğu bir BM Filistin Uzlaştırma Komisyonu kuruldu fakat herhangi bir sonuç elde edilemedi.
İsrail’in işgalci politikalarına karşı alınan 3. karar 9 Aralık 1949 tarihlidir. BM’nin 303 sayılı bu kararı 181 ve194 Sayılı önceki iki karara atıfta bulunarak Kudüs’ün kalıcı şekilde uluslararası bir sistem kontrolünde olacağını belirtiyordu. Fakat bu dönemde batı Kudüs İsrail’in işgali altına girmiş bulunuyordu ve bu karar da uygulamaya konulamadı.
BM’nin Filistin meselesi ile ilgili 4. Kararı 4 Temmuz 1967’de 2253 karar numarası ile alındı. Bu karar İsrail’in Arap devletleriyle girdiği Altı Gün Savaşları neticesinde Gazze Şeridini, Batı Şeria’yı, Sina Yarımadasını ve bugün gündemimizde olan Golan Tepelerini işgal etmesi üzerine alınmıştı. Bu karar doğrultusunda BM işgali kabul etmeyeceğini bildiriyordu. Bu karara da İsrail’i durdurmaya yetmedi.[iii] Suriye 1973 yılında işgal altındaki Golan Tepelerini kurtarmak adına saldırıya geçmiş fakat başaralı olamamış ve 1981 yılına gelindiğinde İsrail Golan Tepelerini ilhak ettiğini duyurmuştur.[iv] İsrail’in BM’yi umursamayan tavrı, işgallerini dünyaya zorla kabul ettirmeye çalışması.
BMGK’nin 5. ve belki de en net kararının alındığı 38/180 karar numaralı ve 1983 tarihli kararının doğmasına sebep olmuştu. Bu karar ile İsrail’in Barışçıl bir üye olmadığı belirtilip tüm üye ülkelerin İsrail ile diplomatik, kültürel ve ticari bağlarını koparmaları gerektiğini söylüyordu. İsrail’in işgallerinin hukuksuz olduğu ve BM kararlarına riayet etmediği de ayrıca belirtiliyordu.[v] Buna rağmen İsrail geri adım atmayıp günümüze kadar süren yerleşim yerlerini genişletme ve tabiri caizse karış karış toprak kopartarak Filistin topraklarını işgal etme politikalarını devam ettirmiştir.
2017 yılında alınan 6. BM kararı da yazımızın girişinde verilmiştir. Bütün yaşananları göz önüne alırsak İsrail’in Filistin topraklarını tüm dünyanın gözü önünde adım adım ele geçirmesi ve BM’nin kararlarına uymayışı bize şunları ifade etmekte; günümüzde İsrail açısından BM’nin caydırıcı bir güç olması durumu pek de söz konusu değildir. Yapılan faaliyetler ve alınan kararlar dünyanın vicdan rahatlatma girişimlerinden öteye gitmiyor. Bugün İsrail’in elinde tuttuğu; yıllık su ihtiyacının yüzde 15’lik kısmını karşıladığı[vi], başta Suriye ve Lübnan olmak üzere Ortadoğu’daki komşuları üzerinde büyük bir Askeri baskı kurduğu Golan Tepelerinden dünyaya bir kez daha meydan okumakta. Son olarak Donald Trump’ın bu çıkışının zamanlamasına da dikkat çekmek gerekiyor. İsrail’deki Netanyahu hükümeti ile iyi ilişkileri bilinen Trump’ın bu hamlesi Netenyahu’nun 9 Nisanda İsrail’de yapılacak olan seçimlerde elini güçlendireceği bir gerçek.