Evet, Müslümanlık imanla başlar. Fakat parayla yaşar. Bizim atalarımız zenginken, İslam ve Türk medeniyetinin her bir parçası kuvvetliydi. Bakın:

-İslâmiyet evvela temizliği şart koşmuştur, değil mi? Peki… Fakat zengin olmadan bu vazifeyi tamamıyla yapmak kabil mi? Bol ve güzel çeşmeler- iyi su yolları, kuvvetli su hazineleri; temiz çamaşırlar, temiz urbalar; temiz abdesthaneler, temiz mektepler az para mı ister?

-Namaz vazifedir değil mi? Bu mescid ister, cami ister. Mescitlerin, camilerin her yerde yapılması için milyonlarca para lazım. Sonra iyi imamlar, iyi hafızlar, iyi vaizler lazım değil mi? Zenginlik olmasa, İslamiyet’in istediği bu adamlar yetiştirilebilir mi?

-Dinimiz fakirlere yardımı emretmiştir. “Zekat ve sadaka” koymuştur değil mi? Lakin yardım; elbiseyle, yemekle, kitapla, evle, ilaçla olur. Bunlar parasız tedarik edilebilir mi?

-Dinimiz okumayı emreder değil mi? Fakat okumak için binlerce mektep, binlerce hoca, onbinlerce kitap lazmdır. Parasız bunlar nereden bulunacaktır.?

-Dinimiz, askerlik vazifesini farz kılmıştır, değil mi? Bu vazife, yüzbinlerce tüfek, kılıç, süngü, top ve hele şimdi ayrıca tayyareler, tahtelbahirler (denizaltılar), çeşitli zırhlılar ister. Milyonlarca fişek, yüzlerce kale, istihkam, kışla, tabye ister. Onbinlerce nefer ve zabit ister. Gördün mü paranın dine tesirini? Anladın mı ki, yalnız namaz ve oruçla iş bitmez ve medeniyet yürümez. Onlar bile bihakkın yapılmak için yine paraya ihtiyaç vardır.

-İslamiyet iyi ziraat ister, değil mi? Parasız Müslümanlar bu vazifeyi ne kadar yapabilirler?

-İslamiyet iyi mahkemeler ister, değil mi? Az parayla iyi mahkemeler kurmak, adaletli hakimler bulmak kabil mi?

Memlekete bak, nereye gitsen eski çeşmeler görürsün. Su hazineler, terazileri görürsün, hele şu ulu ve güzel camilere bak; Nedir o Süleymaniye? Nedir o Edirne’deki Selimiye? Nedir o Bursa’daki Yeşil Cami? Bunların yapılması için ne milyonlar gitmiş?

Eski kargir medreselere bak, her biri kaç yüzbin liraya yapılmıştır?

İstanbul kütüphanelerini dolaşanlar bilirler: Hayrat sahipleri, bu millete kaç yüzbin liralık kitaplar bırakmışlar? O kitaplardan bazılarının yalnız kitapları iki üç bin liralıktır?

Evkaf müzesini gez: Bak kaç yüz bin liralık cami halısı, seccadesi, kandili, şamdanı, sedef çekmeceleri var.

Nereye gitsen, birçok vakıf mektepler, bir çok hamamlar görürsün. İşte bunları hep eski zengin Müslüman yaptırmış ve millete bırakmıştır. Yani İslamiyet’i parayla beraber götürenlerdir ki, bu memleketi medeni yapmışlardır.

Muallim CEVDET'in İslam'ı Anlamak isimli kitabından alıntıdır.