ORTADOĞU’NUN ÖNEMİ | İlim ve Medeniyet

Ortadoğu’nun Önemi

Bölgenin en etkili yerel dilleri Türkçe, Arapça, Kürtçe, Farsça ve İbranicedir. Kürtçe hariç diğerlerini uzun yıllardır çalışmaktayım. Ortadoğu uzmanı olmak isteyen arkadaşlarımızın eğer özel bir alan seçmeyeceklerse bu bölgenin bütün dillerini öğrenmelerini tavsiye ederim.

Ortadoğu Neden Önemlidir?

Ortadoğu ilk Medeniyetlerin doğduğu yerdir. Teolojik bir coğrafya ve Peygamberlerin önemli bir kısmının bu bölgeye gönderildiği söylenilmektedir. Dolayısıyla Peygamberler diyarıdır Ortadoğu. Bölgede bulunan önemli üç dinin de halkları buradadır. Mekke ve Medine Müslümanların kalbi ve karargahıdır. Kudüs de Müslümanların kutsalının kutsalıdır. Yani Müslümanlar için vazgeçilmez bir yerdir. Ayrıca Hristiyan ve Yahudi teolojisinde Kudüs önemli bir yere sahiptir. Yahudilere göre tapınakları burada kurulmuştur. Ağlama duvarının tapınaktan kaldığı iddia edilmektedir. Yahudi kadınları düğünlerinde en mutlu günlerinde düğünlerinde bardak kırarak “Seni unutursam Kudüs, Sağ elim yeteneğini unutsun” derler. Hristiyanların en önemli mekanı Kamame (Kıyamet) kilisesi Kudüs’tedir. Hac İbadeti için Yahudiler ve Hristiyanlar bu bölgeye gelmekteydi. Hz. İsa’nın çile yolu adını verdiği burada zorla yürütüldüğü bir yer vardır. Hristiyanlar için bu yolda yürümek önemlidir.

Ortadoğu’nun Batı ve Amerika için Önemi

İngilizler 1900’lü yılların başında petrolün önemini fark ettiler. İngilizler, İran’ın Abadan bölgesinde ilk olarak petrolü çıkardılar. Bu petrol ve doğal gaz rezervlerinden dolayı İranlılar başına gelenlerin bu doğal kaynaklardan olduğunu düşünmüşlerdir. Körfez ülkelerinde petrolün bulunması Ortadoğu arenasına yeni güçlerin eklenmesini sağladı. Suudlar bölgeye güçlü bir oyuncu olarak girdiler. Suudlar daha sonrasında petrolü silah olarakta kullanacaklardı. Batı bunun zorluğunu fark etti ve karşı önlemler almaya çalıştı. Günümüzdeki Rusya’nın doğal gazına Batının bağımlı olması bu durumun güncel bir örneğidir.

“Dünyada söz sahibi olmak isteyen devletler, bu bölgeyi ele geçirip egemenlik kurmak adına işgallerden ve bölgeyi karıştırrmaktan kaçınmamışlardır.”(TESAM)

Yukarıda alıntıladığım cümlede bölgenin büyük güçlerinin dünya devleti olabilmesi için Ortadoğu’ya hakim olmaları gerekiyordu. Dini, ekonomik ve diğer birçok alanda bölge bütün dikkatleri üzerine çekmektedir. Amerika için özellikle “İsrail”in güvenliğinin sağlanması birincil öncelik taşımaktadır. Siyonistleri kullanarak Amerika bölgeyi dizayn etmektedir. Bölgenin Batı yanlısı kalması asıl amaçtır. Son zamanlarda Rusların Amerika’dan kalan boşluğu doldurması bu bağlamda önemlidir.

Ortadoğu Osmanlı’nın elinden son çıkan toprak parçalarındandır. Bu nedenle bölge en son sömürgeleştirilen bölgedir. Bölgede cetvelle çizilen sınırlar ve sorun bırakmak amaçlı yapılan sınır çizimleri sonucu bölge zaman zaman kaosa sürüklenmektedir. İngilizlerin Filistin’i hem Yahudilere hem de Araplara söz vermiş olması bölgedeki sorunun başlıcalarındandır.

Süper Güçler (ABD, Rusya ve Çin) ve Ortadoğu

Ortadoğu’da birinci ve ikinci dünya savaşları döneminde İngiliz Fransız rekabeti göze çarpar. Sonraki dönemde Sovyetler ve ABD arasındaki rekabete göre bölgenin kaderi şekillenmiştir. Süper güçlerin bu rekabeti bölgeyi dizayn etmekte idi. Günümüzde de bu rekabet bölge ülkelerinin denge politikası gütmesine sebep oluyor. Türkiye her iki süper güçten de yararlanmaya çalışıyor. Tabi günümüzde ekonomik bir süper güç olarak yükselen Çin’i de unutmamalıyız.

Bu süper güçlerin özellikle Ortadoğu politikalarını bilmek ve gündemlerini takip etmek önemlidir. Bu bağlamda Rusça, Çince ve İngilizce öne çıkıyor. Bunları da çalışacak bu alanda öncü çalışmalar yapacak gençlerimizin olması önemli. Hatta çalışkan gençlerimize hem Rusça, hem Çince ve hem de İngilizce öğrenmelerini tavsiye ederim. ABD’den uzaklaşmak istersek Rusya’ya yakınlaşıyor ve Rusya’dan tedirgin olduğumuz dönemlerde ABD’ye yakınlaşıyorduk.

Bölgesel güç olarak İran

İran, Türkiye’ye birçok açıdan benzer. Türkiye’nin bölgedeki en eski ve güçlü rakiplerinin başında gelir. Dil, kültür, edebiyat ve şiir alanında yıllarca Osmanlıları ve Türkleri etkilemiştir. Tarihte görülen birçok mücadele ve işbirliği alanları mevcuttur. Örneğin Modernleşme süreçlerinde İran Türkiye’den büyük oranda etkilenmiştir. Türkiye’de yapılan reform ve düzenlemeler İran Şahı Muhammed Rıza tarafından büyük oranda taklit edilmiştir. Alfabeden “yabancı” kelimelerin atılması ve şapka kanunu gibi reformları İran’da Türkiye’den görerek yapmıştır.

2015’te İranlı bir yetkili Suriye, Irak ve Lübnan’ın anahtarları bizim elimizde diye açıklama yaptı. İran bölgede mezhepsel politikalar uygulamakta ve doktrinlerini yaymaya çalışmaktadır. Etkin bir propaganda faaliyeti yürütmektedir.

Bölgesel güçler “İsrail”

“İsrail”, ABD ve Batı’nın tam desteğiyle bölgeyi dizayn etmeye çalışmaktadır. Özellikle 1967 savaşından sonra ABD’nin İsrail’i desteklemeye karar verdiği iddia edilmektedir. Buna rağmen Kudüs gibi bir yeri kontrol ediyor olması başlı başına ABD için önceliklidir. İç ve dış politikada “İsrail” ABD’de büyük yer tutmaktadır. Ekonomik, askeri ve teknolojik olarak “İsrail” bölge ülkelerinden daha ileri seviyededir. Bölge ülkelerinin iç işlerine karışmaktadır ve bölgenin Batı yanlısı kalmasına çabaladığını iddia etmektedir.

“İsrail” Türkiye’deki olumsuz imajının da etkisiyle ve yaftalama çabalarının bulunması nedeniyle en az uzmanımızın bulunduğu ülkelerin başında gelmektedir. Belli başlı alanlar dışında “İsrail” uzmanlığı son zamanlarda gelişmektedir. İbraniceyi öğreten güzel yerler son zamanlarda ortaya çıkmıştır. Müslümanların çalışmadığı bölge, ülke, dil, ırk, millet ve din kalmamalıdır.

Bölgesel güçler (Arap ülkeleri)

Arap ülkelerinin ikisini özellikle zikretmeye değer. Bunlardan birisi Suudi Arabistan’dır ve diğeri ise Mısır’dır. Suudlar özellikle kutsal yerlerinin kontrolü ve ekonomik olarak güçlü olmalarından ötürü bölge ülkelerini etkileyebiliyorlar. Mısır ise tarihi büyük medeniyetlerin temsilcisi ve güçlü bir ülke. Nüfus olarak ve ağabeylik yapması bakımından Mısır bölgenin en önemli ülkelerinden birisidir.

Mısır ve Suudlar arasında bir rekabet her zaman göze çarpabilir. İkisi de Arap dünyasının lideri olmak istemektedir. Bölgede bağımsız hareket edebilen ve Türkiye ile ilişkileri iyi olan ülkelerin başında Katar gelmektedir. Katar ve Türkiye ilişkileri oldukça yakın ve stratejiktir.

---

Ozan Dur