- ABDULKADİR AKSÖZ
- EDEBİYAT VE SOSYAL BİLİMLER
- EDEBİYAT VE SOSYAL BİLİMLERİ KAYNAŞTIRMAK
- EVRİM TEORİSİ VE OKUMA ALIŞKANLIĞI
- HANGİ ROMAN OKUNMALI
- İKTİSAT VE ROMAN
- İLETİŞİM
- İLETİŞİM GÜCÜ
- İLETİŞİMİN TARİHİ
- İNSAN DOĞASININ OKUMA VE YAZMAYA EVRİMLEŞMESİ
- KLASİK ROMANLAR OKUMAK
- KLASİK ROMANLAR OKUNMALI MI
- KURMACA METİN NEDEN OKUNMALI
- KURMACA METİNLERİN ANLATIM GÜCÜ
- KURMACA METİNLERİN FAYDALARI
- KURMACA METİNLERİN YARARLARI
- KURMACA METİNLERİN YORUM GÜCÜ
- MALİYE VE ROMAN
- MARSHALL POE
- MARSHALL POE İLETİŞİM TARİHİ
- NEDEN ROMAN OKUMAK GEREKİR
- NEDEN ROMAN OKUMALIYIZ
- NİÇİN ROMAN OKUNMALI
- NOVEL
- NOVELS
- ÖĞRENCİLERE ROMAN TAVSİYESİ
- OKUMA ALIŞKANLIĞIMIZ
- OKUMA SORUNUMUZ
- OKUMA VE YAZMANIN MALİYETİ
- OKUMANIN GEREKLİLİĞİ
- OKUMAYI NEDEN SEVMEYİZ
- ROMAN
- ROMAN İLE GÜNCELİ YAKALAMAK
- ROMAN İLE SOSYAL BİLİMLERİ İNCELEMEK
- ROMAN İLE TOPLUMU ANLAMAK
- ROMAN NE İŞE YARAR
- ROMAN NEDEN OKUNMALI
- ROMAN OKUMA EĞİTİMİ
- ROMAN OKUMAK FAYDALI MIDIR
- ROMAN OKUMAK SOSYAL BİLİMLERE NE TÜR KATKI SUNABİLİR
- ROMAN OKUMALARI
- ROMAN OKUMALI MIYIZ
- ROMAN OKUMANIN ÖNEMİ
- ROMAN OKUSAK MI
- ROMAN TAHLİLLERİ
- ROMAN TAVSİYE EDEN AKADEMİSYENLER
- ROMAN TAVSİYESİ
- ROMAN VE HAYAL GÜCÜ
- ROMAN VE İKTİSAT
- ROMAN VE İNSANLIK
- ROMAN VE MALİYE
- ROMAN VE PRATİK
- ROMAN VE SİYASET
- ROMAN VE SOSYAL BİLİM DÜNYASI
- ROMAN VE SOSYAL BİLİMLER
- ROMAN VE SOSYOLOJİ
- ROMAN VE TARİH
- ROMAN VE TEORİ
- ROMAN VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER
- ROMAN VE YÜKSEKÖĞRETİM
- ROMANIN GÜCÜ
- ROMANIN İNSAN ZİHNİNE FAYDALARI
- ROMANIN YARARLARI
- ROMANLA SOSYAL BİLİMLERİ AÇIKLAMAK
- ROMANLAR İLE OKUMAYI SEVDİRME
- ROMANLAR VE SİYASET İLİŞKİSİ
- ROMANLARIN DİLİYLE SİYASET
- ROMANLARIN İNSAN ZİHNİNE SAĞLADIĞI YARARLAR
- ROMANLARIN SOSYAL BİLİMLER ÖĞRETİMİNE ETKİSİ
- ROMANLARIN SOSYAL BİLİMLERE SAĞLAYACAĞI YARARLAR
- ROMANLARIN SOSYAL BİLİMLERİ ANLAŞILIR HALE GETİRMESİ
- ROMANLARLA DÜNYAYI ANLAMAK
- ROMANLARLA DÜNYAYI YORUMLAMAK
- ROMANLARLA İKTİSAT
- ROMANLARLA SİYASET
- ROMANLARLA ULUSLARARASI İLİŞKİLER
- SOSYAL BİLİM VE ROMAN İLİŞKİSİ
- SOSYAL BİLİMLER ALANINDA LİSANS EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLER İÇİN ROMAN TAVSİYESİ
- SOSYAL BİLİMLER NASIL KURTULUR
- SOSYAL BİLİMLER VE ROMAN
- SOSYAL BİLİMLERİ OKUMAK
- SOSYAL BİLİMLERİ ROMANLAR ÜZERİNDEN OKUMAK
- SOSYAL BİLİMLERİ YENİDEN AÇIN
- SOSYOLOJİ VE ROMAN
- SOYAL BİLİMLEİRN SORUNLARI
- TARİHÇİLER ROMAN OKUMALI MI
- TEORİ KİTAPLARI NASIL OKUNMALI
- TEORİ KİTAPLARINI OKUMALI MIYIZ
- TEORİ VE PRATİK ARASINDAKİ SORUNLAR
- TOPLUMU ANLAMADA ROMANLAR
- ÜNİVERSİTE EĞİTİMİNDE ROMAN OKUMAK
- ÜNİVERSİTELERDE SOSYAL BİLİMLERİN SORUNLARI
- ÜNİVERSİTELİ ÖĞRENCİLER ROMAN OKUMALI MI
Türkiye’de sosyal bilimler alanında eğitim veren çoğu üniversitede teori ile pratik arasındaki çelişkiden dem vurulur, teorinin analitik düzlemden reel dünyaya aktarılışında yaşanan sorunların çokluğundan şikayet edilir.
Bu genel itibariyle modern dünyayı algılayış biçimimizle de sıkı sıkıya ilintilidir. Zira bir teorinin kanıksanması mevcut yapının sabitlenmesiyle ilişkilidir. Ne var ki gerçek hayatın akışkanlığı ve olguların -çoğu zaman- öngörülemezliği teorileri kadük bırakır. Bir sosyal bilimler öğrencisinin dünyayı algılamada yaşadığı sıkıntı özünde teorileştirilmiş bir dünyanın içerisine hapsolmuş olmasında aranmalıdır. Ne yazık ki çoğu sosyal bilim öğrencisi teori ve giriş temalı kitap ve makalelerin dehlizinde boğulmaktadır. Böylesi bir durum, yaşanılan dünyanın adeta metafiziksel bir teoriler yumağı döngüsünde açıklanmaya çalışılmasına zemin hazırlamaktadır.
Marshall Poe, ‘‘İletişim Tarihi’’ adlı eserinde insanların genetik olarak dinlemeye ve izlemeye daha yatkın olduklarını ifade ederken okuma ve yazmaya evrimleştirilmediklerini belirtir. Poe’ya göre, insanlar izlemeye ve dinlemeye bayılırlar dolayısıyla bunlara eklenen konuşma ile birlikte bizlere haz verir. Okuma ve yazma ise her şeyden önce sonradan öğrenilir ve dolayısıyla bir maliyet gerektirir. Poe, insanın doğası itibariyle okumayı ve yazmayı sevmediğini söyler ve ekler; okumak bir kişinin yapabileceği en heyecanlı şey değildir ve bu yüzden çoğu insan uyumak için okur. Poe’nin görüşlerinden hareketle sosyal bilimler alanında yükseköğrenim gören öğrencilerin durumunu gözler önüne serebiliriz. Çoğu sınav zamanı dahi okunmayan bir yığın dolusu teori kitaplarıyla sıkıştırılmış bloklar gibi mezun olan gençler alanlarında gündemi, günceli ve daha genel kapsamıyla toplumsal olanı ıskalamaktadırlar. Teori kitaplarının okunması elbette ki bir zorunluluktur. Teori bilmemek veya okumamak gibi bir seçenek söz konusu olamaz. Ancak teorilerin yedirilmesi süreci atıl bırakıldığı sürece ifade ettiği anlam ve sağlayacağı fayda istenilen düzeyi yakalayamayacaktır. Öte yandan okuma kültürünün zayıflığı ve maliyeti eklendiğinde sosyal bilimler alanında eğitim almak bir işkenceye dönüşebilmektedir.
Sosyal bilimlerin fen bilimleri gibi deneyselleştirilebilecek bir yaklaşıma hep uzak olduğu iddia edilmiştir. Teori-pratik arasındaki asimetrik ilişki ile okuma-yazmanın istenilen düzeyde olmaması karşısında sosyal bilimlerin makus talihini ve hazin bir hale dönüşen tablosunu değiştirmek mümkündür. Bu noktada sosyal bilimlerin edebiyat ile yakın temas halinde olması gerekiyor. Özellikle Türkiye’de sosyal bilimler alanında ders veren akademisyenlerin öğrencilerine roman tavsiye etmesini veya zorunlu tutmasını önemsemek gerekir. Edebiyatın bir simgeler bütünü olarak anlatım gücü, çoğu teorinin anlaşılmasına, tarihsel hadiselerin yakından irdelenmesine ve toplumsal tavır ve psikolojik düşüncelerin hissedilmesine yardım eder. İktisat, Siyaset Bilimi, Tarih, Sosyoloji ve Uluslararası İlişkiler gibi aklınıza gelebilecek sosyal bilimlerin günceli, gündemi ve toplumsal olanı ıskalamamak adına Edebiyat’ın kurmaca metinlerine ihtiyacı vardır. Kurmaca metinler içerisinde -ki hacim ve anlatım kapsamı açısından daha büyük olması hasebiyle- romanlar, sosyal bilimlerin sıkışıklığını ve teori bazlı daralmasını açabilecek bir dünya sunar. Edebiyatın kurmaca metinler olması, gerçekliğin hayal dünyasıyla yer değiştirmesi anlamına gelmesi ve bunun sosyal bilimlere zarar vereceği mantığı gerçeğe pek yakın durmamaktadır. Hayal gücünün sınırlarını zorlamak gerçekliğin daha net ve anlaşılır görünmesine imkan tanır. Roman okumak, sosyal bilimlerin kabuğundan çıkmasına katkı sağlayacağı gibi toplumsal düzleme yaklaşmasına da öncülük edebilir.
Romanlar üzerinden sosyal bilimleri okuma yapma pratiği her geçen gün artıyor. Bu durum, bir bakıma edebiyatın sosyal bilimlere adaptasyonunu hızlandırırken üniversitelerin öğrencilere sosyal bilimleri anlaşılır ve yapılabilir kılmasına destek vermektedir. Her ne kadar okuma eylemi çok düşük olsa da çoğu insan romanlara karşı antipatiyle yaklaşmamaktadır. Zira kurgusal metinlerin konuşma ve izlemenin verdiği kadar olmasa da haz duygusuna hitap etme özelliği vardır. Sanatın diğer dalları da -özellikle sinema ve dizi sektörü- kuşkusuz romanlar gibi sosyal bilimlere katkı sunabilmektedir. Romanların insan zihnindeki etki gücünü hafife almamak ve üzerine eğilmek son derece önemlidir. Bir öğretim görevlisinin konusuyla ilintili bir tavsiye romanı, öğrenci üzerinde teori kitabından daha fazla etki edebilir ve/veya teoriyi tamamlayıcı/pekiştirici bir işlev görebilir. Yaşanmışlık ve yaşanabilirlik çerçevesinde kurgulanan romanlar, sosyal bilimlerin kaybolmuşluğuna çare olabilir.
Roman okumanın bir tavsiye işi olup olamayacağı tartışılabilir. Edebi eserlerin herkesi aynı oranda etkileyebileceği de düşünülemez. Ancak üzerinde durulan temel nokta romanın -bilhassa klasikler- sosyal bilimleri açıklamada vereceği katkı bağlamındadır. Bir teoriyi, kavramı veya tarihsel momenti içerisinde yediren ve bunu kurmaca metin etrafında şekillendiren bir yapıt, öğrencinin teori kitaplarıyla olan savaşını dindirebilir ve anlam dünyasını zenginleştirebilir. Romanların okuma alışkanlığına kazandırdığı olumlu etki hiç kuşkusuz yadsınamaz. Dolayısıyla romanın estetik boyutunun sosyal bilimlerin teorik altyapısıyla harmanizasyonu, daha kalıcı bilginin üretilmesi ve bunun öğrenciler nezdinde daha sağlıklı tüketilmesini mümkün hale getirebilir. Bir teori kitabının yanına bir romanın eşlik etmesi birbirlerini tamamlayan makine dişlilerin vazifesini görür. Toparlayacak olursak sosyal bilimlerin Türkiye özelinde genel kanı haline dönüşen teori sarmalı ve toplum ve görünürden uzak yapısını roman başta olmak üzere edebiyat ve sanat ile kırılabileceğini söylemek mümkündür.
Abdulkadir AKSÖZ