“Yayıncılığın “yumuşak güç” olarak adlandırıldığı bu dönemde Afrika’ya ve medya çalışmalarına yönelik birtakım tespit ve tekliflerde bulunacağız.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu son yıllarda TRT World, TRT Arabi, TRT Russian ve TRT Deutsch esas ve beta yayınlarıyla uluslararası yayıncılıkta büyük bir ivme yakaladı. Medya ve yayıncılığın dördüncü kuvvet ve yumuşak güç aracı olduğu günümüzde Türkiye Cumhuriyeti, masada sağladığı diplomatik başarıyı medya aracılığıyla desteklemesi gerektiğinin bilincindedir.
Dünya habercilik faaliyetlerinde Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa çeşitli bölgeler ve ülkelerde yayınlarını türlü şirketler, medya organları ile sürdürmektedir. BBC, Deutsche Welle, France 24 gibi yayın şirketleri bunların en belirgin örneklerindendir. Bu ülkeler, sahip oldukları yayın organları ile çeşitli ülkelerde kültürel hegemonyalarını tesis etmekte, o ülke vatandaşlarına yansıttıkları içeriklerle kendilerinin günlük yaşam pratiklerini, ekonomik ve sosyal tercihlerini, siyasi vurgularını cazip hale getirmektedirler. Hatta sömürgeci geçmişlerinin birer tezahürü olarak ilgili ülkelerin kendi dilleriyle, yayın sahibi ülkenin hasım/rakip ülkelerine yönelik yalan haber (Fake News), manipülasyon, karalama ve diplomatik açıdan münasebetlerinde haksız duruma düşürme gibi faaliyetlerde bulunabilmektedir.
Bu bakımdan TRT’nin 2005’te başlayan Afrika Açılımı’nın bir destekleyici devamı olarak açılmasını teklif ettiğimiz TRT Fransızca kanalı ve etkinlikleri, Afrika kıtasında bulunan Frankofon ülkelerde ve ülkemizde yayın hayatına başlaması yerinde olacaktır. TRT World bünyesinde kaliteli içeriklere ve Afrika’ya yönelik gelişmelere yer verse de, bizzat bölgede müşahede ettiklerimden hareketle (Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 2017), Fransızca konuşulan ve İngilizce’nin halkın ekseriyeti tarafından bilinmediği ülkelerde etkili olamamaktadır.
Yumuşak güç, cezbetme sanatıdır. İnsanlarla gönül bağı kurabilmenin yolu onları kendi dilleri ile etkileyebilmekten geçmektedir. Bahsi konu olunan ülkelerde Fransızca ile beraber kullanılan yaygın yerel dillerin tanıtılması, unutulmaya yüz tutmuş dillere yönelik üretilen içeriklerle bölge, dil ve tarih çalışmalarına katkıda bulunma, Büyükelçiliklerin ve Konsoloslukların gerçekleştirdiği etkinliklere yönelik ilginin medya aracılığı ile artırılması, Türkiye’nin TİKA, Yunus Emre Enstitüsü, Türkiye Maarif Vakfı gibi öncü kurumlarının faaliyetlerinin tanıtılması, diğer dernek ve vakıfların bölgeye gerçekleştirecekleri çalışmaların verimini artırmaya yönelik bilgi ve tecrübe havuzunun oluşturulması, Türkiye’nin dış ilişkilerine yönelik gelişmelerinin hızlı ve doğru içeriklerle halkın arzına sunulması ve ülkemize yönelik güven ve duyarlılığın yükseltilmesi hedeflenenler arasında yer almalıdır. Böylece Türkiye’nin diplomatik tezleri bu etkin kanal üzerinden ülkemize ve bölge insanına aktarılmış olacaktır.
Kurulmasını teklif ettiğimiz kanalın hedef ülkelerde sıklıkla kullanılan sosyal medya mecralarında da aktif olması beklenmektedir. Örneğin, yakın zaman içerisinde beta yayın yapmak üzere açılan TRT Russian’ın Rusya’da yaygın olarak kullanılan VK, Telegram gibi sosyal medya ve haberleşme uygulamalarında da aktif hizmet sağlaması bahsettiğimiz hususa verilebilecek başarılı bir örnektir. Teknik imkanların yeterli olmadığı hedef bölge yerleşimleri için radyo yayınlarının da ihmal edilmemesi önem arz etmektedir.
Türk ahlak ve maneviyatına uygun, yerli dizilerimiz, Osmanlı-Afrika ilişkilerine yönelik belgeseller, bölgenin sosyokültürel özelliklerini ve değerlerini tanıtan çalışmalar, ekonomi güncesi, bölgede gerçekleşen sorunlar, TRT World Forum ve TRT World Research Centre ile eşlenikli araştırma-inceleme programları, akademik çalışmalar neticesi ve eğitim hayatına yönelik açık oturumları hedef içerikler olarak düşünülebilir. Ancak tüm bu içeriklerin üretiminde bölge uzmanlarımızın danışmanlığını almak, bu içeriklerin ilgili Afrika ülkelerindeki vatandaşların toplumsal hassasiyetlerini göz önünde bulundurmak önem teşkil etmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin diplomatik alandaki gücünü, sosyal yardım faaliyetleri, etkin medya kanalları, etkili faaliyet tanıtımları, nitelikli vizyon aktarımı hususları ve medyanın güçlü etkisi ile Afrika’da yerleşik hale getirilmesi meselesi Türkiye için prestij meselesidir ve ihmal edilmemelidir.
Son olarak, TRT Yabancı Dil Yayınları Müdürü Sayın Nevzat Memet’ten edindiğimiz bilgilere göre TRT çatısı altında Fransızca yayınları Kısa Dalga üzerinden radyo yayınları olarak yarım asırdan fazla süredir, web yayınlarımız da 2008 yılından beri devam etmektedir. TRT World Dış Yayınlar Dairesi Başkanlığı Yabancı Diller birimi 35 dilde yaptığı yayınlarda TRT World’ü rehberi olarak görmekte, bu kurum paralelinde gerçekleştirdiği çeviri faaliyetleriyle bahsettiğimiz hususlara yönelik hizmet vermektedir.
Furkan EMİROĞLU
*Bu rapora akademisyenler, ilgili meselelere gönül vermiş olanlar ve ilgili sahadaki tecrübe sahibi bireyler tarafından destek verilmesi bizleri memnun edecek, Afrika’ya ve medya çalışmalarına yönelik çabalarımıza müspet katkı sağlayacaktır.