Türkiye'nin 2017 yılı yurt dışı doğal gaz ihracat raporuna göre ithalat-ihracat oranı nasıldır? Bu rapora göre enerji şirketleri doğal gaz piyasasında nasıl konumlanmıştır? Türkiye doğal gaz kullanımında dışa bağımlı bir ülke midir?

Doğal gaz, özellikle 1970’lerden sonra dünya çapında talebi ve talebi doğrultusunda arzı artan bir enerji kaynağı olmuştur. Son dönemlerde petrolün ve kömürün çevreye etkileri, yatırım maliyetleri vb. gibi sebeplerden dolayı kullanımı ise önceki yıllara göre azalmaktadır. Türkiye ise bu doğrultuda doğal gaz üretiminin olmaması ve enerji merkezi olmak doğrultusunda yaptığı hamlelerle bu enerji kaynağının ithalatını yapmaktadır.

[caption id="attachment_11924" align="aligncenter" width="479"] Ülkelere göre Yıllık Doğal gaz İthalatımız[/caption]

Bu tablo kapsamında Türkiye'nin doğal gaz konusunda yüksek oranda bağlı olduğunu fakat Azerbaycan, İran, Nijerya ve Cezayir gibi ülkelerle olan ikili ilişkileri ile bu konudaki doğal gaz alanında çeşitliliği sağlamaya çalışmaktadır. 

Türkiye yurt dışı ile yaptığı doğal gaz ihracatını 2 yolla yapmaktadır.

• Boru hatları: Türkiye uzun dönemli olarak 1986’da Rusya ile başlayarak Rusya, İran, Azerbaycan, Nijerya ve Cezayir ile ithalat yapmaktadır.
• Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG): Türkiye 1994 yılında başlamak üzere Cezayir ve Nijerya’dan LNG ithalatı yapmaktadır. LNG, boru hatlarıyla ithal edilen doğal gaz karşısında esneklik kazandırarak ülkenin enerji güvenliğini artırmaktadır. Özellikle kış dönemlerinde ülkelerinde oluşan doğal gaz talebindeki artışı karşılamak amacıyla yurt dışına ihraç ettiği doğal gaz miktarlarında değişikliğe giden ülkelere kayıtsız bağımlılık LNG sayesinde azalmaktadır. Türkiye’de Marmara Ereğli, Aliağa ve Hatay Dörtyol’da LNG terminal ve tesisleri bulunmaktadır.

[caption id="attachment_11915" align="aligncenter" width="476"] Boru Gazı ve LNG'nin Yıllık İthalatı[/caption]

Türkiye'de doğal gaz alımı ve satımı şirketler üzerinden gerçekleşmektedir. Bu şirketlerin piyasada sahip oldukları paylar aşağıdaki tablodaki gibidir.

[caption id="attachment_11916" align="aligncenter" width="435"] Piyasada Şirketlerin İthalat Oranı[/caption]

Bu tabloya göre bakıldığı zaman BOTAŞ Türkiye'nin doğal gaz ithalatının %82'sine sahiptir. Onu takip eden en çok orana sahip şirket olan ENERCO'nun %4 oranı olduğuna göre BOTAŞ'ın bu piyasada tekel olduğunu söyleyebiliriz.

[caption id="attachment_11919" align="aligncenter" width="414"] Doğal Gaz Arzının Karşılandığı Kaynaklar[/caption]

Ülkemizde 2017 yılında arz edilen doğal gazın karşılandığı kaynaklara bakılınca bunların %99,36'sı ithalat aracılığıyla sağlanırken geri kalan %0,64' lük oran ülke içindeki üretim aracılığıyla karşılanır.

Türkiye bu alanda yüksek oranda ithalatının yanında düşük oranlarla da olsa ihracat da yapmaktadır.  Bu ihracat Yunanistan'a 2007 yılında yapılan anlaşma çerçevesinde daha önce de piyasadaki tekel olarak bahsettiğimiz BOTAŞ tarafından yapılmaktadır.

[caption id="attachment_11920" align="aligncenter" width="456"] Yıllara Göre Doğal Gaz İhracat Miktarı[/caption]

Tüm verilen değerler incelendiğinde Türkiye doğal gaz konusunda %99 oranında dışa bağımlı bir ülkedir ve bağımlılığını arz çeşitliliğini sağlayarak gidermeye çalışmaktadır. Arz çeşitliliğini sadece doğal gaz türevleriyle değil aynı zamanda  petrol, kömür, nükleer, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırarak da sağlamaktadır.

Tablo ve grafikler EPDK'nın sitesinden alınmıştır. Daha detaylı inceleme yapmak isteyenler için tıklayınız.

https://www.youtube.com/watch?v=EdWTcsE7HWw