Tanıdığınız bir devlet ile meşru hükümet anayasal olmayan şeylerle değişirse o zaman hükümetin tanınması sorunu ortaya çıkar. Devleti tanıyıp, o devletin hükümetini tanımazsanız; o zaman bu tanımanın bir anlamı olmaz. Güney Amerika ve Orta Amerika’da darbeler olduğu için bu sorunlar orada oldukça yaygındır.

1. Estrada(Otomatik Tanıma): bu doktrin kabul görmemiştir. Gayri meşru yollarla başa gelen hükümet otomatikman tanınmış olur. Senin tekrar tanımana gerek yoktur. Eğer istemiyorsan; hükümeti tanır, ama hukuki işleme girmezsin.
2. Tobor (Yasallık) Doktrini: anayasa dışı usullerle başa gelmiş hükümetler tanınamaz. Takdir yetkisini sınırlandırıyor. Problem ise şu ki; 3. Dünya savaşı çıksa bu doktrine göre biz hala Osmanlı Devletiyiz.
3. Hayes Doktrini(1877-milletlerarası hükümlülükleri infa): yeni olağanüstü yollarla başa gelen hükümet eski hükümetin gerekliklerini yerine getiriyorsa tanınır ama getirmiyorsa tanınmaz. Rusya, SSCB’nin bütün gerekliklerini reddetti.

Devletler uygulamada tek bir şeyi kabul etmez. Devletler yeni olağanüstü yollarla başa gelen hükümeti ‘etkin kontrol tesis etmişse’ o hükümeti tanıyor.

Hükümetlerin De Facto- De Jure Olarak Tanınması

Bir devletin içinde birden fazla hükümet olması durumunda; buradaki hükümetlerin hepsini de De Facto olarak tanıyabilirsiniz; ancak bir tanesi De Jure olarak tanınır.

Devletin bir bölgesinde hakimiyet tesis etmiş bir hükümeti De Facto tanıyabilirsiniz. Ülkenin tamamında hakimiyet tesis etmiş ise De Jure olarak tanıyabilirsiniz; ancak De Facto olarak da tanıyabilirsiniz.

Bir devletteki bir hükümeti De Jure olarak tanırsanız diğerlerini De Facto olarak tanırsınız. En az 3 şarttan birini kaybetmiş ise iç savaşla De Facto ortadan kalkar. Eğer kontrolü kaybetmişse De Jure ortadan kalkar.

Sürgünde Hükümet

Fransa’nın meşru hükümeti Almanya’ya savaş açıyor ve bunun sonunda barış antlaşması imzalanıyor ve sonra Fransa’nın kuzeyi Almanlara bırakılıyor. Ortak özelliklerini kendi ülkelerinde hakimiyet olarak söyleyebiliriz. Savaşta kendi ülkenizde bulunan yabancı birini savaşa sokamazsınız ama sürgündeki hükümet bunu yapabilir. Günümüzde niçin sürgünde hükümet tanınır?

Kendi ülkesinde hakimiyetleri yoktur. Bir karış toprakta bile hakimiyet olmayacaktır. Dalaylama(Tibet başkanı) hükümeti ülkesinden çıkarılınca sürgünde hükümet oldu. Yakında olan Hindistan’da kalır. Çin’in Tibet’i ilhakından sonra olmuştur. Niçin böyle yapıyorlar?

Bunu tanımakla onların halka hitap ettiğini anlarsınız. Bu grubun temsilcisi olarak da o grubu tanırsınız.(Dalaylama Hükümeti) Örneğin; Tibette bir halk vardır. Bunların self determinasyon hakları vardır. Bu halkında yasal temsilcisi olarak Dalaylama hükümeti vardır.

YUSUF TANER KILAVUZ