Bundan tam 4 yıl evvel üniversite tercihlerim sonucunda kazandığım ve hazırlık ile birlikte 5. yılını okuduğum nasip ise dönem sonunda mezun olacağım bölümümden bahsetmek istiyorum sizlere.
Üniversiteye başladığım zaman çevremden şimdilerde ise daha ziyade genç kardeşlerimizden aldığım ve cevaplamaya gayret ettiğim “nedir bu uluslararası ilişkiler bölümü? ne iş yapar?” sorusuna bir kez de buradan bir cevap vermeye çalışacağım. Haydi başlayalım…
Özellikle 20. yüzyılın başlarında yaşanan gelişmeler, ulus devletlerin sayılarının artması, uluslararası örgütler, ulus aşırı şirketler gibi devlet dışı aktörlerin ortaya çıkması ve gelişmesi ile birlikte bu alanda bir ihtiyacı doğurmuştur. Devletler arası ilişkileri anlamaya çalışmak, uluslararası ilişkileri kuramsallaştırmak ve bu alanlarda gerek araştırmacı noktasında gerekse icra noktasında insan kaynağı oluşturmak adına üniversitelerde yer almaya başlamış bir bölüm olarak uluslararası ilişkiler ilk kez İngiltere’de bulunan Aberystwyth Üniversitesi’nde 1918 yılında ilkeleri ile tanıdığımız Woodrow Willson’un adına kurulmuştur. Türkiye’de ise uluslararası ilişkiler bölümü ilk olarak “Mülkiye” lakabıyla bilinen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde ve sonralarında İstanbul Üniversitesi ve ODTÜ’de yer almış 1980 ve 1990 yıllarında iyice popüler hale gelmiştir.
Mesleki bölümler gibi keskin çizgileri bulunmayan uluslararası ilişkiler disiplinler arası bir alandır ve diğer disiplinlerden çokça faydalanır. Bu bağlamda bölüme başladığınızda matematikten uygarlık tarihine, istatistikten sosyolojiye, hukuktan siyasal düşünceler tarihine pek çok birbiri ile bağlantılı gözükmeyen dersler alıyorsunuz. Bunlara ek olarak sınıflar büyüdükçe uluslararası ilişkilerin ihtisas alanları olan derslerde yoğunlaşıldığını da hatırlatalım ki bölümü çekici kılanlar da tam olarak bu sınıflar yani 3. ve 4. sınıflar. Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler’den Uluslararası İlişkiler Kuramları dersine Siyasal Tarih dersinden Uluslararası Hukuk’a Diplomasi Tarihi’nden uluslararası ilişkilerin olmazsa olmazı olan güvenlik, terör, enerji, ekonomi gibi dersleri lisans hayatınızın ikinci yarısına doğru alıyorsunuz. Bence en keyifli ve en zor dönemler de bu dönemler oluyor.
Yukarıda bahsettiğim kadarıyla bölümün eğitiminden az çok fikir sahibi olduğunuzu sanıyorum ve şu soru ile devam etmek istiyorum; “peki bu bölümden mezunlar ne iş yaparlar?”
Başta da belirttiğim üzere henüz mezun olmamış fakat her an mezun olacak bir uluslararası ilişkiler öğrencisi olarak bendenizin ve pek çok arkadaşımın da kafasını kurcalayan bu soruya cevap vermek kolay olsa da bahsedeceğim işleri “kapmak” çok da kolay değil aslında. Öncelikle uluslararası ilişkiler mezunlarının görev alabileceği alanları 3 temel kategoriye ayıralım; akademi, diplomasi ve bürokrasi alanı ve özel şirketler.
Akademi ile başlayalım; uluslararası ilişkiler bölümünün ilminin geliştirildiği, eğitimlerinin verildiği bu alana dahil olmak için yüksek lisans ve doktora eğitimleri almanız gerekiyor. Ardından yapacağınız akademik çalışmalar, araştırmalar ve tezler ile adım adım ilerleyeceğiniz bu meslek grubu bölümün kalbini teşkil etmekte. Bu sebeple üniversiteler ilgili alanda istihdam sağlarken daha seçici oluyorlar. İkinci istihdam alanı ise diplomasi ve bürokrasi. Devlette yahut bir uluslararası bir örgütte çeşitli kademelerde çalışmayı kapsayan bu meslek alanı da istihdam alanı çok geniş olmadığından biraz meşakkatli. Dışişleri Bakanlığı başta olmak üzere pek çok kurumun ihtiyacı kapsamında alım yaptığı bir bölüm olan uluslararası ilişkilerin mezunları ilgili sınavlara girerek kamuda görevler alabiliyorlar. Son olarak ise özel sektör var. Ulusal ve uluslararası düzeyde iş yapan pek çok şirket uluslararası ilişkiler mezunları için istihdam sağlamakta. Bu bölümden mezun olduğunuzda lojistikten bankacılığa ticaretten sanayiye pek çok sektörde iş imkanı bulmak mümkün.
Hiç mi bir şey olmadınız araştırmacı gazeteci olur, televizyonda analiz kasarsınız. (!)
İşin şakası bir yana meraklısı için oldukça keyifli bir bölüm olan uluslararası ilişkiler eğer gerekli çalışma ve gayreti gösterirseniz mesleki açıdan da sizi iyi bir noktaya taşımakta. Mezun olmasına bir dönemi kalmış biri olarak gönül rahatlığı ile – ilgilenenlere – tavsiye ediyorum. Ayrıca hayırlı dualarınızı ve iyi dileklerinizi bekliyorum.
Ertuğrul YEŞİLKAYA