ʿOsmān Şems ve Mehmed ʿİzzī Efendiler | İlim ve Medeniyet

ʿOsmān Şems ve Mehmed ʿİzzī Efendiler

[29’uncu nüshadan mā-baʿd]

ʿOsmān Şems efendinin irtihālinde şuʿrā-yı kirāmdan Üsküdarlı Talʿat Beğ efendi:

Rıhletinde mevlevī Talʿat dedi tārīhini
Eyledi ʿOsmān efendi ʿazm-i dergāh-ı bekā

beyitiyle müntehī bir manzūme-i tārīhiyye inşād buyurmuşdur.

Cenāb-ı Şemsin kemālāt-ı ʿārifānesine vākıf olmak için üç lisānda yazılmış intāk-ı ʿaliyyelerini tetebbuʿ etmek lāzımdır. Bursalı Tahir beğin (ʿOsmānlı müʾellifleri)’nde müşārün-ʿileyhi şuʿrā faslına yazmasını hoş göremedim. Hazret-i şeyh, şāʿir olmakla berāber ʿirfānen daha yüksek bir mertebededir. Müteʾehhirīn meşāyihin mümtāzı, ʿarfā-yı ʿasrın ser-efrāzidir, makāmāt-ı ʿāliyyeye sāhibdir.

Tomar-ı turuk-ı ʿaliyye müʾellif-i muhteremi sādık vicdānı beğ efendinin tarīkat-ı ʿaliyye-i kādiriyye bahsinde müşārün-ʿileyhden ve bi’l-münāsebe (şeyh müştāk)’dan bahs buyurmamış olmaları da bir noksandır.

ʿOsmān Şems hazretlerinin iki halīfesi vardır. Biri:Üsküdarda canbazlar kāhyası (Şükrü) diğeri: Müteʾehhrīn meşāyih-i kirāmdan (Mehmed ʿİzzi) efendiler hazerātıdır. Şükrü efendi 26 rabīʿü’l-evvel 1324’de irtihāl etmişdir, ʿazīzin kabri karībinde defīn-i hāk gaffārındır.

Mehmed ʿİzzi efendi, sādātdan olup (Mehmed ʿİzzi Bedreddīn üveysi el-kādiri) diye telkīb olunmakdadır. 1259 senesinde Niğdede bereketli maʿden nāhiyesinde doğmuş, 1285 senesinde İstanbula gelip mebādī-i ʿulūmi husūsi bir muʿallimden taʿallüm etmişdir. Hizmet-i devlete girerek 1292 tārīhinde zabtiye nezāreti mektūbu kalemi mümeyyizliğine irtikā etmiş, Erzurum, Van ve Hakkari vilāyertleri evkāf-ı muhāsebeciliğinde ve Ankara vilāyeti evrāk müdīrliğinde bulunarak şehir emāneti meclis idāre baş kitābetinde mütekāʿid olmuşdur. ʿOsmān Şems hazretlerine intisābı 1295 senesindedir. ʿAzīzinin feyz-i nazarıyla ve tam maʿnāsıyla mürīd-i hālis mertebesini bulmuş ve senelerce hizmet-i ʿaliyyesinde bulunarak hayrü’l-halef olmuşdur. 1313’de ikmāl-i sülūkle mazhar-ı hilāfet olarak ʿazīzinin irtihāline kadar maʿiyetinde bulunmuşdur. Sonra hānelerinde inzivāyi ihtiyār etmiş iken binüçyüzon tārīhinde salkım söğüdde kāʾin aydın oğlu dergāhı meşīhati inhilāl edince elhāh ve ibrām ile buranın meşīhati kabūl eylemişlerdi. Burayı yeniden ihyā edip tam yirmi sekiz sene kapısından dışarı çıkmamak sūretiyle eser-i hārika-i riyāzat göstermişlerdir. Burada medfūn olan (hasan ensi) hazretlerinin de kırk sene dışarı çıkmadıkları menkabet-nāmelerinde mestūrdur. ʿİzzi efendi, şahsındaki ʿulviyetin teʾsīriyle burasını mecmaʿ-ı uşşāk denilecek bir hāle getirmiş idi. Uzun boylu, mülhem, beyāz ve uzunca sakallı, yüzünde humreti gālib, endāmı mütenāsib bir mürşid-i enām idi. Esnā-yı zikirdeki vecd-i hālātı elān mahfūz-ı hātıra-ı ʿāşıkāndır. 16 cemādīü’l-evveli 1338 tārīhine tesādüf eden Pazar gecesi ʿālem-i bekāya intikāl eyledi. Sinn-i şerīfleri yetmiş dokuza bāliğ olmuşdu.

Vasiyetleri üzerine Üsküdarda ʿAzīz Mahmūd Hüdāyi efendimizin hānkāh latīfleri kabristānına defn olundu. El-yevm maʿmur türbeleri vardır.

Zamānımızda ʿosmān şems efendi hazretlerini bihakkın temsīl eder ʿārif, kāmil bir zāt idi.

Hüseyn Vassāf

PDF’si:

ʿOsmān Şems ve Mehmed ʿİzzī Efendiler

 

LATİN HARFLERİNE AKTARAN:

MUSTAFA ÇAĞLAR & EROL TURUNÇ

KAYNAKÇA

(İSAM tarafından halka açılan “Osmanlıca Makaleler VT” den metnin PDF’si temin edilmiştir.)

Osman Şems ve Mehmed İzzi Efendiler / Hüseyin Vassaf.– İstanbul: Tahirülmevlevi, 1341 [1922].

Mahfil

cilt: III, sayı: 32-33, sayfa: 146-147