Ozan DurDeğerli Arkadaşlar, bu yazımızda sizlerle Afrika’da en çok konuşulan 5 dili paylaşmak istiyorum. İlk üçte maalesef iki Batı dili var. [1] İkinci sırada ise Arapça bulunuyor. Bölgede Arapçanın etkisinin daha da artması en azından bölgenin kültürel olarak Müslüman kalmasına katkı sağlayacaktır. Türkçenin bir etkisinden bahsedemiyoruz en azından dikkat çekecek derecede bir etkiden. Svahili dilinde özellikle Arapçanın etkisi görülmektedir. Lakin bu etki diğer dillerde gittikçe düşüyor. Batı dilleri burada önem kazanıyorlar denebilir. Bölgede dilsel manada mücadele ise devam edip duruyor. Sonunda en çok çalışan millet mensuplarının kazanacağını hesap edebiliriz.
- İngilizce
Afrika’da en çok konuşulan dil İngilizcedir. İngilizce uluslararası bir dil olma özelliği ile öne çıkmış ve zirvede yerini uzun yıllardır koruyor. Bölgeyi sömürenler dilini de miras olarak bırakıyor. Ayrıca İngilizce bilmenin getirdiği avantajlardan dolayı öğrenenlerin sayısı çok. Üst kültür olmuş durumda. Bir iş beslenme, üreme ve güvenlik[2] alanlarında katkı sağlıyorsa onu öğrenenler ve o yola girenler mutlaka oluyor. En azından beslenme yani iaşe temini için öğrenmek isteyenlerin sayısı artacaktır muhakkak. Anadil olarak konuşan sayısı çok yok 6.5 milyon civarında. Lakin öğrenenlerin sayısı ile hesaplanınca 130 milyondan fazla insanın bildiği düşünülüyor. Koloni döneminde öğrenenler olduğu gibi post kolonyal süreçte İngilizceye müfredatta yer vermeyi düşünen Afrika ülkeleri var. Bu durumu bilmek önemli. Afrika devletleri İngilizce bilmenin yararlarını görmüş durumda ve bağımsızlık kazanıldıktan sonra İngilizceyi hala resmi dil statüsünde tutuyorlar. Özellikle diplomasi, eğitim ve ticaret alanlarında vazgeçilmez bir dil özelliğini koruyor. [3] Bir diğer önemli durum Afrika’da çok fazla çeşitli dil var ve tek bir iletişim diline ihtiyaç oluyor. Bu yerel, ulusal ve uluslararası alanlar için gerekli bir dil olması gerekiyor. Bu özelliklere uyan dil ise an itibariyle İngilizce olmuş durumda.[4] Bölgede tek bir hegemonik ülke olması durumunda ve medyada etkisi olan bir ülke çıkması halinde işler değişebilir elbette.
Görsel: Arika’da İngilizce etkisi
- Arapça
Özellikle Kuzey Afrika ve Sahra altı Afrika’da konuşulmaktadır. Anadil sayısı olarak çok fazla konuşan olduğu bilinmektedir. Standart/Modern ve birçok lehçesi bulunmaktadır. Arapça İslam diniyle özdeşleşiyor ve Hristiyanlıktan sonra en büyük ikinci Din konumuna geliyor.[5] Dini sebeplerden dolayı yani Hadis, Kur’an-ı Kerim’i anlamak vb durumlardan dolayı birçok genç Arapçaya yöneliyor ve küçüklüğünden beri Arapça ile bağ kuruyor.[6] Dolayısıyla Arapçanın da önü açık ve birçok öğrenmek isteyen ile karşılaşılabilir. Beyne Yedeyk gibi kitapların bölgede yaygınlaşması İslam’ın geleceği açısından stratejik olacaktır. Öğrenme usulleri güncellenmeli ve zevkli yöntemler adapte edilmelidir. [7]
Görsel: Afrika’da Arapça etkisi
- Fransızca
Batı ve Orta Afrika’da konuşuluyor. Koloni döneminin bir ürünü. Ayrıca İngilizlerle yarışan Fransızlar dillerini dayatma noktasında da yarışmışlar gibi gözüküyor. 100 milyondan fazla konuşan var. Afrika çalışanların mutlaka bilmesi gereken bir dil. Fransa’da Afrika üzerine eğitim almakta düşünülebilir. Bu anlamda Türkiye’de güzel örnekler var diyebiliriz. Fransızca konuşan birçok Afrika ülkesi var. Bunun bir görselini paylaşmak istiyorum.
Görsel: Afrika’da Fransızca Etkisi
- Svahili (kiswahili)
Doğu Afrika’da konuşuluyor. Bu dile dair dikkat çekmek için yazılar kaleme almak nasip oldu. Mutlaka öğrenmenizde yarar var gençler. 100 milyondan fazla konuşanı olan bir dil. TRT su savaşları dizisinde bir abimiz Svahili veya Hausa biliyordu diye hatırlıyorum. Bu dili bilenler önemli görevlere gelebilirler. Özellikle Tanzanya, Kenya ve Kongo’da konuşulduğunu söyleyebiliriz. Arapça bilen gençlerimiz bu dili daha kolay öğreneceklerdir. Çünkü kelimeler Arapçaya çok yakın ve Arapçanın etkisi çok fazla. Ayrıca Afrika’daki birçok farklı ülke bu dili tanıyor. Yazının altına daha önceden bu dile dair yaptığımız paylaşımları da eklerim.
Görsel Afrika’da Svahilice Etkisi
- Hausa
En çok konuşulan 5. Dil Hausa. 63 milyondan fazla konuşan sayısı bulunmaktadır. Özellikle Nijerya’da bu dil konuşuluyor.[8] Benin, Burkino Faso, Togo, Çad ve Kameron’da da konuşuluyor bu dil. Dil bir edebiyat dili olarak da önemli ve Afrika dili olmasına rağmen üniversitede eğitim dili olarak da iş görüyor. Nijerya’nın bildiğim kadarıyla da önemli bir kısmı Müslüman. Bu durumda bu dili de öğrenmek cazip olacaktır.
Görsel: Afrika’da Hausa Etkisi
Sonuç:
Dil olarak bakıldığında Avrupa dili ve etkisini görmek mümkün. Bunlarla rekabet edebilecek bir dil olarak Arapça öne çıkıyor. Arapça ile birlikte Svahili ve Hausa önemli hale gelmiştir. Svahili çok konuşulması ve Arapça ile yakın olmasından dolayı önü açılması gereken bir dildir. Bu bağlamda Svahilice ve Arapçanın bölgenin birlikte hegemon dili olabilmesi için mücadele edilebilir. Bu bağlamda bu iki dilde de kültürel çalışmalar ve medyatik çalışmalar yapılması tavsiyedir. Bölgenin geleceğinde söz sahibi olmak ve yönlendirmek zor olmasa gerek. Çalışma alanım olmadığından bu alanlarda çalışacak insan gücü oldukça önemli. Burada gerçekten Afrika’ya gönül vermiş ve ömür boyu çalışacak gençlerin önü açılmalı. Torpil ve adam kayırma gibi ümmetin belası bir şeye tevessül edilmemelidir. Bu konuda kurumları şiddetle uyarıyorum. Hep birlikte bu işin cezasını çekmek durumunda kalmayalım. Çalışan kazanacağını bilsin. Gençlerimize selamlar…
Hazırlayan[9]: Ozan Dur
Dipnotlar
[1] Bu onların uzun yıllar yaptıkları emeklerinin bir sonucu. Bölgeyi ele geçirip sömürmek istediler ve dillerini bilen bir ekip yetiştirmek istediler. Dillerini öğrenenler ise avantajlardan yararlanabildi. Lakin bu yolda büyük fedakârlıklar da gösterdiler. İngiltere’nin büyük bir imparatorluk olma sürecini araştırdığınızda çok çılgın isimler karşımıza çıkıyor. Elbette bunlar Medeniyet götürme misyonu ile kendilerini tanımlasalar da sonuç olarak neticeye bakıldığında bölgede kargaşa ve açlık hüküm sürüyor. Büyük devletler sürdürülebilir işler elbette yapabilirlerdi ve hala da yapabilirler. Osmanlı Kuzey Afrika’yı yönetti ama Kuzey’deki ülkelerde Türkçenin etkinliğinden bahsetmek zor. Bölgeyi haçlılara karşı korusak da Osmanlı da bir süre sonra güçten düştü. Batı elbette bunları yaparken büyük fedakârlıklar gösterdi. Bu fedakârlıkların aynısını bizler de göstermezsek rüzgârın bizden yana esmesi uzun asırlar gerektirebilir. Bölge hakkında yapılan çalışmalarımızın artması ve bölge ile insani ilişkilerin kurulması gerekiyor.
[2] Sinan Hocadan duydum. Kendisine teşekkür ederim.
[3] Online erişim: https://cards.algoreducation.com/en/content/gYRlNjdg/english-language-africa-expansion
Erişim tarihi: 11.07.2024, 14:25.
[4] The role of English in Africa: A survey , John Povey. S.13
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/Islam_in_Africa
[6] The Influence of Arabic in West Africa, J. O. Hunwick.
[7] Yoksa Arapça öğrenmek eziyetle eşdeğer tutulabilir. Bunları hiç bölgeye gitmeden tahmin edebiliyorum, umarım yanılıyorumdur. Türkiye’de bile Arapça öğretimi yakın zamanlara kadar çok sorunlu idi. Umarım daha da düzelecektir inşaAllah.
[8] 2018’de bu dile dair röportaj yapmıştık. Afrika diline göre oldukça önemli oranda tıklanma almıştı
[9] Yandaki kaynaktan oldukça yararlandım. https://www.youtube.com/watch?v=7TG66fpmW7A