SÜT KALE’NİN BURCUNDAN ENSTANTANELER | İlim ve Medeniyet

SÜT KALE’NİN BURCUNDAN ENSTANTANELER*

“Bu dağlar kömürdendir
Geçen gün ömürdendir”

Dizelerin sahibi Zaralı Halil Söyler, Sivaslıdır ancak bu türkü bana hep Elazığ’ı, nam-ı diğer El-Aziz’i anımsatır. Harput Kalesi’ni bilir misiniz? M.Ö 8. Yüzyılda Urartular tarafından inşa edilmiş yalçın kayalar üzerinde bembeyaz bir kaledir. Denilir ki dönemin hükümdarı kalenin inşaatını başlatır. Zaman geçer temel atılır, duvarlar örülmeye başlanır. O yıl bir kuraklık olur. Harç karmaya su bulunamaz olur. Su azdır ama hikmet o ki hükümdarın hayvanları çoktur, sütleri boldur o yıl. Emir verir, harç süt ile karılacaktır. Harput Kalesi’nin surları sütle karılmış harçtan örülür. Bundan sebeptir ki kalenin rengi beyazdır ve bir adı da “Süt Kalesi”dir. Zaralı Halil söyler:

---

Kaleden iniş m’olur
Ham demir gümüş m’olur
Evvelden ikrar verip
Sonradan dönüş m’olur
.
Bu dağlar kömürdendir
Geçen gün ömürdendir
Feleğin bir kuşu var
Çırnağı demirdendir
.
Bu dağlar eze dağlar
Yar gele geze dağlar
Suları şarap olmuş
Çiçeği meze dağlar

---

Zaralı Halil’in kalesini bilmem ama ‘Kaleden iniş m’olur’ söylendiğinde benim gözümde Harput Kalesi canlanır. Sebebi de Erkan Oğur’dur. Elazığ’da büyüyen Oğur’un 1998 yılında İsmail Hakkı Demircioğlu ile “Gülün Kokusu Vardı” albümünde söylediği türküdür bu. Anlatılan odur ki Erkan Oğur yurt dışından yıllar sonra Elazığ’a döner. Harput Kalesi’ne çıkar ve bu türküyü okur. Çocukluk günlerine olan özlemiyle duygulanır ve türkünün ardından Elazığ şivesiyle birkaç mısra okur:

“Süt Kalenin burcundayım
Altınova’ya bulut çökmüş pamuğ gibi
Eski günler geri gelmiyi
Bak ki Harput yok olmasın…”

Türküyü albümde seslendirince bu mısraları da ekler düzenlemesine. İşitince düğüm gelir tam o noktada dolanır. Üstelik bir de Elazığlı olunca her taşın her damla suyun kıymeti gelir akla. Harput Kalesi’ne çıkmak hiç nasip olmadı. Ama bu türküyü her dinlediğimde Süt Kale’nin burcundan Altınova’ya çöken pamuğ gibi bulutu izledim hep. Üstat ne iyi etmiş bu düzenleme ile. Albümünde şöyle de bir açıklama yapmış:

“Bütün türküler güzeldir. Tabiattır, hayatın ta kendisidir. Salt müzik değildir ve bu ülkenin elle tutulan hazinesidir. Hoyratça tüketme çabasında olanlar kaybederler. Bu çalışma, birlikte hatırlama manâsındadır.”
“Nefsime hakim olamayıp düzenlemeler yaptım ama niyet iyidir, dürüsttür, sevgi doludur.”

İşte Erkan Oğur’un “Eski günler geri gelmiyi / Bak ki Harput yok olmasın” dediği nefsine hakim olamadığıdır. Kalben şahidiz ki niyeti iyidir, dürüsttür, sevgi doludur.

İnsan kalabalıklardan kaçmaya meyletmesin. Nasıl da hoş görünüyor o burçlar, o kömürden dağlar…

---

Ozan DİLEK

*: Bu yazı Genç Öncüler Dergisi Aralık 2018 sayısından alıntılanmıştır.